1923-1950 Yılları Cumhuriyet Dönemi’nde Tiyatro

“1923-1950 Yılları Cumhuriyet Dönemi’nde Tiyatro” hakkında bilgi vermeden önce biraz eskiye gitmekte fayda var. Modern tiyatronun bizdeki başlangıcı Tanzimat Dönemi’ne rastlar. Şinasi ilk modern tiyatro eserini yazar bu dönemde yazmıştır: Şair Evlenmesi. Namık Kemal’in yine bu dönemde yazdığı Vatan Yahut Silistre adlı tiyatro sahnelenen ilk Türk tiyatrosu olmuştur. Tanzimat’tan sonra tiyatrodaki gelişimler sınırlı kalmıştır.

Cumhuriyet ile birlikte birçok türde olduğu gibi tiyatro alanında da önemli değişimler ve gelişimler gözlenmektedir. Cumhuriyet Dönemi’nde Türk tiyatrosu modern bir çizgiye kavuşmakla birlikte daha da olgunlaşarak çeşitlenmiştir.

Bu dönemde tiyatro türündeki gelişimler şu şekilde sıralanabilir:

1923-1950 Yılları Cumhuriyet Dönemi’nde Tiyatro

→ 1923’te Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle Türkiye’de siyasi, ekonomik, düşünce ve sosyal alanlardaki gelişimlerle birlikte uygarlığın bir gereği olarak tiyatroya ayrıca önem verilmiş, bu durum tiyatroda hızlı bir gelişimi sağlamıştır.

→ 1914 yılında kurulan ve daha sonra tiyatro topluluğuna dönüşen Dârülbedâyi, toplumda tiyatro bilincinin oluşmasını, oyun yazılmasını, sahnelenmesini  sağlamış ve 1931 yılında İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları adını almıştır.

→ 1927 yılında Dârülbedâyi’nin başına geçen Muhsin Ertuğrul yapmış olduğu çalışmalar ve tiyatroya olan destekleriyle modern Türk tiyatrosunun sağlam temellerinin atılmasını sağlamıştır.

→ Bu dönemde tiyatro binalarının yapılması, tiyatro topluluklarının oluşturulması, Batı tiyatrosunun yakından takip edilmesi, oyunculuk eğitimlerinin verilmesi, gazete ve dergilerde çıkan tiyatro yazılarıyla bu türde önemli gelişimler yaşanmıştır.

→ Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarındaki tiyatroda daha çok Türk tarihi ve efsanevi konular olmak uluşçuluk fikri ağır basmıştır. Bununla birlikte değerlerin değişmesi başta olmak üzere toplumsal konular ve ruhsal bunalımlar işlenmeye çalışılmıştır.

→ Tarihi, efsaneleri ve masalları ön plana çıkararak Türk ulusunu ve yurdunu sevdirmeye çalışan anlayıştaki tiyatronun etkileri 1933’e kadar sürmüştür. Bu anlayışta yazılan eserlerin bazıları ise şunlardır: Faruk Nafiz Çamlıbel’in Akın, Özyurt, Kahraman; Yaşar Nabi Nayır’ın Mete; Necip Fazıl Kısakürek’in Sabır Taşı, Tohum; Behçet Kemal Çağlar’ın Çoban ve Attila adlı eserleri.

→ 1940’lı yıllarda Ankara kurulan Devlet Konservatuvarı ilk mezunlarını vermekle birlikte tiyatroda gelişim yaşanmış, şehir tiyatroları etkisini arttırmış ve özel tiyatrolar yurdun birçok yerinde oyun sergilemeye başlamıştır.

→ Batı tiyatrosu yakından takip edilmiş ve oradaki teknikler ile gelişimler tiyatromuza uygulanmıştır.

→ Cumhuriyet Dönemi’nde tiyatronun kurumsallaşmasıyla oyun yazarlığı da ön plana çıkmıştır.

→ Cumhuriyet’in ilk yıllarında yazılan tiyatrolarda daha çok Osmanlı toplumun modernleşmesi sırasında yaşanan sıkıntılar, toplumsak aksaklıklar, ahlaki çöküntüler eleştirel bir gözle ele alınmıştır.

→ Reşat Nuri Güntekin’in Yaprak Dökümü ile Ahmet Kutsi Tecer’in Köşebaşı adlı oyunları Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki geçiş sürecini ele alan başarılı tiyatro eserleri olmuştur.

→ Bu dönemde ağırlıklı olarak komedi ve dram türünde tiyatrolar yazılmıştır.

→ Nazım Hikmet Ran, Necip Fazıl Kısakürek, Vedat Nedim Tör gibi isimler aşırı derecede bunalım içindeki duygulu kahramanların oyunun merkezinde olduğu eserler yazmıştır.