Türkçe – Edebiyat Dersi TYT Türkçe ve AYT Edebiyat Kaynak Sitesi
“1980 Sonrası Türk Edebiyatında Roman” konusunu anlayabilmek için öncelikle dönemin toplumsal şartlarını bilmek gerekiyor çünkü bir sanat ürünü olan romanlarda, toplumsal değişimlerin izlerini net bir şekilde görebilmekteyiz. 1980 sonrası romanlarda yazarlar, aslında Batı edebiyatlarında çokça karşımıza çıkan ancak o güne kadar Türk edebiyatında pek fazla rastlanmayan konulara yönelmişlerdir.
1980 sonrasında Türk toplumda siyasi, ekonomik, eğitim ve kültürel alanda çok hızlı bir değişim başlamıştır. Özellikle eğitim alanındaki ilerlemeler ve toplum olarak siyasetten uzaklaşmak edebiyatımızın da çizgisini değiştirmiştir. 1980 sonrası hem hızlı bir toplumsal değişim hem de tüm dünyayı etkileyin postmodernizm akımı bu dönemde yazılan romanların içeriğini ve yönelimini de belirgin bir şekilde değiştirmiştir.
1980 Sonrası Roman Özellikleri
→ Önceki dönemlerde edebiyatımızda ağırlıklı bir yeri olan toplumcu gerçekçi roman anlayışının önemi, 1980’li yıllarda toplumsal değişimler sonucu azalmıştır.
→ Toplum hayatında siyasete bakışın değişmesiyle romanlarda psikolojik, fantastik ve bireysel konular daha sık işlenmeye başlanmıştır.
→ Romanlarımız konu olarak çeşitlenmiştir.
→ Edebiyatımızda daha önce ön planda olan modernizmin yerine postmodern romanlar edebiyatımızda sıklıkla karşımıza çıkmaya başlamıştır.
→ Postmodernist yazarların başında Orhan Pamuk, İhsan Oktay Anar, Bilge Karasu, Rasim Özdenören, Nedim Gürsel gibi sanatçılar gelmektedir.
→ Olağanüstü unsurların işlendiği fantastik roman türünde de eserler verilmiştir. Bu tür romanlarda alegorik anlatım ve hayal gücü ön plana çıkarılarak okuyucuya gizemli bir dünyanın kapıları açılmıştır.
→ Fantastik roman türünde Barış Müstecaplıoğlu, Orkun Uçar, Alp Aras, Gündüz Öğüt, Saygın Ersin gibi yazarlar eser vermiştir.
→ Polisiye roman türünde de bir gelişim gözlenmiş ve bu tür romanlarda günlük yaşamda görülmeyen, ilgi çekici gizemli konular işlenmiştir.
→ Macera ve polisiye romancılığında Osman Aysu, Ahmet Ümit, Celil Oker, Cenk Eden, Birol Oğuz gibi yazarlar eserler vermiştir.
→ 1980 sonrası romanlarda postmodernizmin etkisiyle yazarlar roman yapısında önemli değişimler yapmışlar ve çeşitli teknikler kullanmışlardır.
1980 Sonrası Romanda Kullanılan Teknikler
Üst Kurmaca
Postmodern romanlarda sıklıkla karşımıza çıkan üst kurmaca, yazarın eserde kurgu içinde kurgu yapmasıdır. Örneğin roman içindeki karakterlerden birisinin bir roman okuması üst kurmacadır.
Geleneksel romanda yazarın tasarladığı kurgular mantık sınırlarının dışına pek çıkmadığından okuyucu tarafından bu tarzdaki romanlar çok yadırganmaz. Ancak postmodern roman anlayışında mantık çizgisinin sınırları oldukça aşılır.
Metinler Arasılık
Edebi metnin alanında yer almayan resim, müzik, bilim, siyaset, din vb. alanlarda yazarların yapmış oldukları alıntıya metinler arasılık denir. Metinler arasılık, postmodern roman özelliğini yansıtan unsurlardandır.
Fantastik Öge
Gerçekleşmesi mümkün olmayan olay ve durumların, hayali ürünlerin romanlarda gerçekten olmuş gibi anlatılmasıdır.
Pastiş
Bir yazarın, başka bir yazarın eserindeki dil ve anlatım ile üslup özelliklerini taklit etmesidir.
Parodi
Bir yazarın eserindeki konuyu, başka bir yazarın eserinden örnek alarak oluşturmasına parodi denir.
İroni
Bir yazarın, başka bir sanatçının eserini biraz alay etmek biraz da okuru eğlendirmek amacıyla değiştirip yeni bir mizahi metin oluşturmasıdır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ 12.Sınıf Ders Konuları
⇒ Roman Nedir?
⇒ TYT Türkçe
⇒ AYT Edebiyat