Kayıkçı Kul Mustafa Kimdir?

Kendi devrindeki saz şairleri arasında büyük bir şöhret kazanmış mühim bir simadır. Muhtemelen gençliğinde Murat Reis’i mahiyetinde Cezayir’de bulunmuş ve bundan dolayı Kayıkçı lakabını almıştır. Cezayir ve Murat Reis’e ait birkaç manzumesi bunu göstermektedir.

Zamanının mühim hadiselerine kayıtsız kalmayan şairimiz 2. Osman’ın 1622’de şehadeti ve İran Şahı 1. Abbas’ın 1623’te Bağdat’ı zaptı hakkında da şiirler yazmıştır. Osmanlı ordusuna mensup olan Kul Mustafa’nın ölümü muhtemelen 1646 senesinden sonradır. Muhtelif tarihi ve edebi kaynaklar onun 17.asrın ilk yarısında büyük bir şöhret kazandığını ve bu şöhretin 18.asırda bile devam ettiğini kati surette anlatmaktadır. 17.asrın birçok saz şairi üzerinde hatta meşhur Gevheri üzerinde bile onun tesirini görmekteyiz. Sanatın teknik cihetlerine layıkıyla vakıf olmayan ya da buna pek önem vermeyen Kayıkçı Kul Mustafa 16.asır saz şairlerinin tesiri altında kalmakla beraber özellikle halk edebiyatı unsurlarından fazlasıyla istifade etmiş, ilhamına serbest bir mecra vermiştir. Lisanındaki sadelik ve üslubundaki tabiilik bundan dolayıdır. Şiirlerini sazıyla terennüm ettiğini söyleyerek tarihi kaynakların bu husustaki ifadesini teyit eden şairimiz 17.asır yeniçeri aşıklarının mükemmel bir örneğidir. Şiirleri edebi kıymet bakımından mesela Katibi ve Kuloğlu ile mukayese edilemez. Eserlerinin o zamanki genel zevke uygun olması onları asırlarca yeniçeriler arasında, levend kahvelerinde, serhad kalelerinde uzun yıllar yaşatmıştır. Genç Osman hikayesi adıyla bugün bile Anadolu’nun birçok yerinde yaşayan bir rivayet de onun adına bağlıdır.