Masal Nedir? Özellikleri ve Örnekleri

Genellikle halk tarafından oluşturulup sözlü olarak yayılan, olağanüstü olaylarla süslenmiş ve gerçek dışı hayali olayların anlatıldığı anlatı türüne masal denir. Sözlü gelenekte anonim olarak yayılan masallara ise halk masalı denir.

Masallarda anlatılan olaylarla birlikte dinleyici düşsel bir yolculuğa çıkarılmaktadır. Her ne kadar olağanüstü olaylar anlatılsa da gerçek olayları ele alan örnekleri de bulunmaktadır. Diğer türlerden ayrılan en önemli özelliklerden biri anlatılanların gerçek olduğu yönünde bir inandırma kaygısının olmamasıdır.

Masalların kaynağı konusunda kesin bir bilgi yoktur. Daha çok halk arasında gerçekleşen olaylardan ya da mitolojik ögelerden oluştuğu görüşleri mevcuttur.

Masal Özellikleri

• Anlatılan olayların gerçek olduğu yönünde inandırma kaygısı yoktur.
• Büyülü ve düşsel bir dünya oluşturulur, okuyucu ya da dinleyici bu dünyanın içine çekilir.
• Yer kavramı belirsiz bir şekilde okuyucuya aktarılır. Olayların gerçekleştiği yerler “kaf dağının ardındaki ülke, padişahlar ülkesi” gibi belirsiz yerlerden oluşmaktadır.
• Zaman kavramı da mekan gibi belirsizdir. Olayların geçmiş zamanda gerçekleşmiştir ve zamanla ilgili olarak “evvel zaman içinde, kabul saman içinde” şeklinde tanımlamalar yapılır.
• Olayların anlatımında daha çok duyulan geçmiş zaman kipi olan “-miş” ya da geniş zaman kipi “-r” kullanılır.
• Masallar döşeme adı verilen bir tekerleme ile başlar. Tekerlemelerle hem gerçeklik algısı yok edilir hem de dinleyicinin dikkati çekilir.
• Olayların sonunda yer alan dilek bölümünde ise tekerlemelerle iyi dilekler yansıtılır. Bu tekerlemeler kalıplaşmış sözlerden oluşmaktadır.
• Anlatılardaki kahramanlar genellikle insanlardan oluşsa da cin, peri, dev, cadı gibi olağanüstü özellikler barındıran insan dışı kişilerde yer almaktadır.
• Her insanı ilgilendiren iyilik-kötülük, doğruluk-haksızlık, güzellik-çirkinlik ve yardımseverlik gibi evrensel konular işlenir. Dolayısıyla milli ve dini motifler kesinlikle bulunmaz yani masallar evrenseldir.
• Bu türün eğitici bir yönü vardır. Amaç insanlara ve özellikle de çocuklara ders vermek, öğüt vermektir.
• Olay anlatan metinlerde olduğu gibi öyküleyici anlatım ve betimleyici anlatım kullanılır.
• Genellikle mutlu bir sonla biter ve iyiler her zaman kazanır. Bununla birlikte çocuklara iyilerin her zaman mutluluğa kavuşacağı anlatılmak istenir.
• Düz yazı şeklinde oluşturulur.
• Olaylar döşeme, serim, düğüm, çözüm ve dilek olmak üzere beş farklı bölümde dinleyiciye aktarılır.

Masal Bölümleri

Masallar beş bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler şu şekildedir:

1) Döşeme: Olayların anlatımı öncesinde tekerlemelerin okunduğu döşeme bölümü yer almaktadır. “Bir varmış, bir yokmuş…” gibi kalıp haline gelmiş tekerlemelerle dinleyicinin dikkati çekilir.

2) Serim: Anlatılacak olan olay ve kişiler hakkında bilgi verilip olayların başladığı bölümdür.

3) Düğüm: Olayların gerçekleştiği bölümdür. Bu bölümde olaylar düğümlendiğinden dinleyicilerin merak ve heyecan duyguları doruğa ulaşır.

4) Çözüm: Düğümlenen olayın çözüldüğü ve bir sonuca vardığı bölümdür. Olaylar bir sona kavuşur ve dinleyicilerin de merak duygusu giderilmiş olur.

5) Dilek: Anlatılan olayların sonunda iyi dileklerin belirtildiği bölümdür. İyi dileklerin dile getirildiği tekerlemeler genellikle kalıplaşmış sözlerden oluşmaktadır.

Türk Edebiyatında Masal

Masal kelimesinin Türkçeye Arapça “Mesel” sözcüğünden geçtiği biliniyor. Türk edebiyatında masalı bir tür olarak kabul eden Ziya Gökalp olmuştur. Türkçülüğün Esasları adlı eserinde bir edebiyat türü olarak değerlendirmiştir.

Keloğlan masalları Türk edebiyatında büyük bir yer kaplamaktadır. Keloğlan’ın kurnazlığı ve üstün zekası ön plana çıkarılan özelliklerdendir.

Dünyada Masallarından Örnekler

Dünyanın en eski ve meşhur masallarının başında Araplara ait olan ve doğu dünyasının hayal ürününü yansıtan “Binbir Gece Masalları” gelmektedir. Avrupa’da ise masallar 19.yüzyılda derlenerek yayınlanmıştır. Avrupa’daki masallara örnek olarak şunları söyleyebiliriz: Almanya’da Grimm Kardeşlerin Masalları, Danimarka’da Andersen Masalları ve Fransa’da Perrault Masalları.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ Fabl
⇒ 9.Sınıf Ders Konuları
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat