Serveti Fünun Özellikleri (Serveti Fünun Edebiyatı’nın Özellikleri)

Serveti Fünun Edebiyatı’nı anlayabilmek için öncelikle bu edebi hareketin oluştuğu dönemi iyice kavramak şarttır. Dönemin özellikleri göz önünde bulundurulduğunda bu edebiyatın şifreleri kolaylıkla çözülebilmektedir. Çünkü her edebi topluluk döneminin bir sentezi olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla Serveti Fünun özellikleri konusuna geçmeden önce “Servet-i Fünun Edebiyatı” başlıklı yazımızı okumanızı tavsiye ediyoruz.

Serveti Fünun’un Özellikleri

1. “Sanat için sanat” anlayışını benimsemişlerdir. Edebiyat-ı Cedide’nin benimsemiş oldukları bu sanat anlayışı, en önemli özellikleri olarak karşımıza çıkar.
2. Şiirde parnasizm ve sembolizm, romanda ise realizm akımını benimsemişlerdir.
3. Şiirde vezin konusu üzerinde büyük bir titizlikle durmuşlar ve büyük bir kararlılıkla aruz veznini kullanmayı tercih etmişlerdir. Sadece Tevfik Fikret, çocuklar için yazdığı “Şermin” adlı şiir kitabında hece ölçüsünü kullanmıştır. Aruz ölçüsünü uygularken özellikle de Türkçe kelimelerin bozulmamasına dikkat etmişlerdir.
4. Divan şairlerinin göz için kafiye anlayışının aksine “kulak için kafiye” anlayışını benimsemişlerdir.
5. Servet-i Fünun sanatçılarının en çok eleştiri aldıkları yönleri ise dilleri olmuştur. Tanzimat Dönemi‘nde başlayan dildeki sadeleşme çabaları bu dönemde büyük bir sekteye uğradı. Servet-i Fünuncular eserlerinde kullandıkları dili daha da ağırlaştırmış ve anlaşılmaz hale getirmişlerdir. Dili iyice anlaşılmaz hale getirmeleri, Arapça ve Farsçanın yanında Fransızca kelimeleri de çokça kullanmaları sert bir şekilde eleştirilmiştir.
6. Bu tarzlarıyla birlikte Tanzimat Dönemi’nde başlayan dilde sadeleşme hareketini de baltalamış olurlar.
7. Gerçeklikten ve toplumdan uzaklaşıp bireyselliğe kaymışlardır. Eserlerinde yalnızlık, umutsuzluk, kötülük, hayal kırıkları vb. konular işlenmiştir. Bunun böyle olmasında dönemin şartları da çok etkili olmuştur. Büyük bir ruhsal çöküntü yaşayan sanatçılar ülkeden kaçıp uzaklaşmak istemişlerdir.
8. Dönemin sanatçılarını yansıtan Halit Ziya Uşaklıgil’in Mai ve Siyah adlı eserinde Ahmet Cemil üzerinden işlenen hayal kırıklığı, Serveti Fünun şiirlerinde oldukça fazla bir şekilde işlenmiştir. Bunun yanında hüzün teması da sık sık işlenmiştir.
9. Divan şiirinden kalma parça güzelliğini yıkıp şiirde bütün güzelliğine önem vermişlerdir. Şiirdeki beyit anlayışının yıkılışında özellikle Abdülhak Hamit Tarhan etkili olmuştur. Topluluk sanatçıları da buna destek vermiş ve mısrada yer alan anlam bütünlüğünü birçok mısraya kadar uzatmışlardır.
10. Avrupa edebiyatlarından aldıkları  ’sone’ ve ‘terza-rima’ gibi şiir türlerini kullanmışlardır. Sanatçılar Abdülhak Hamit’in savunmuş olduğu kuralsız nazım biçimlerini anlayışını savunmuşlardır.
11. Kendilerinden önce Batı’dan alınan roman, hikaye, tiyatro gibi edebi türler bu dönemde teknik olarak daha sağlam hale gelmiştir.
12. En az şiir kadar başarılı oldukları bir diğer edebi alan da Batılı tarza uygun olarak yazdıkları romanlar olmuştur. Tanzimat Dönemi’nde ilk roman örnekleri verilir ancak bunlar batıdaki romanlara göre oldukça acemi yazılmış kusurlu eserlerdir. Bu dönemde ise özellikle Halit Ziya Uşaklıgil, çok başarılı roman örneklerini ortaya koymuştur.
13. “Sanat için sanat” anlayışından hareketle toplumsal konulara eğilmemişler, bireysel konulara yönelmişlerdir.
14. Bu dönemde yazılan romanlarda aydın zümre temsil edilmiştir. Romanların dilleri de en az şiir kadar ağırdır. Romanlarda mekan olarak İstanbul’un dışına çıkamamışlardır.
15. Avrupai edebiyat yakından takip edilmiştir.
16. Dönemin siyasi ortamı nedeniyle gazeteciliğe gereken önem verilmemiştir.
17. Tiyatro, diğer türlerin gerisinde kalmıştır.

⇒ Serveti Fünun Edebiyatı ⇐