Dilin Tarihî Süreç İçerisindeki Değişimini Etkileyen Sebepler

İnsanların duygu ve düşüncelerini sözcük ya da işaretlerle aktardıkları binlerce yıllık bir gelişim evresi bulunan anlaşma araçlarına dil denir. Günümüzde varlığını sürdüren diller incelendiğinde çok eskilere giden bir tarihe sahip oldukları görülür. Dilin bugünkü şekli ile geçmişte var olan kullanımı arasında değişkenlikler dil bilimcileri tarafından vurgulanmaktadır. Buradan da şu sonuca ulaşabiliriz ki dil canlı bir varlık gibidir; canlılar gibi doğar, binlerce yıl gelişimini sürdürür ve en sonunda da korunmazlarsa varlıkları sona erer.

Mesela Türkçemizi ele alalım: Binlerce yıllık bir tarihe sahip olan dilimizin eskiye gittikçe farklı özellikler gösterdiğini görürüz. Örneğin 8. yüzyılda yazılmış olan Orhun Abidelerinde kullanılan Türkçe ile günümüz Türkçesinde farklılıklar olacaktır. Peki farklılık neyden kaynaklanıyor? “Dilin tarihî süreç içerisindeki değişimini etkileyen sebepler” neler olabilir? Sıklıkla karşımıza çıkan “Dilim Değişim Sebepleri Nelerdir?” sorusuna şu şekilde bir cevap verebiliriz:

Dilin Tarihî Süreç İçerisindeki Değişimini Etkileyen Sebepler

1. Kültürün Dile Etkisi

Dil sosyal bir varlık olduğundan değişimdeki en büyük payı toplumun her türlü maddi ve manevi değeri olan kültür alacaktır. Toplumun içinde bulunmuş olduğu kültürel hayat dile birebir yansıyacaktır.  Mehmet Kaplan’ın dediği gibi “Her milletin dili o milletin çağlar boyunca yaşadığı tarihin adeta özetidir.” Dolayısıyla bir milletin tarihte yaşamış olduğu her şeyin dile bir etkisi olacaktır. Bunu kendi tarihimizde net bir şekilde görebiliriz. 10. yüzyıla kadar başka kültürlerden etkilenmeyen Türk toplumunun dili kendine has özellikler gösterir ve alfabeler de milli özelliktedir. Ancak 10. yüzyıldan sonra İslamiyet ile birlikte özellikle Arap kültüründen etkilenen Türklerin dillerindeki değişim de aynı hızda olmuştur.

Asırlar boyunca yazı dilimizde Arapça ve Farsça sözcükler ağırlık kazanırken aynı zamanda onların bazı dil bilgisi kurallarını benimsemişiz. 19. yüzyılda bu sefer yüzünü batıya çeviren Türklerin dillerinde özellikle Fransızca kökenli sözcükler ağırlık kazanmaya başlamıştır. Sonuç olarak kültürel hayattaki bir değişim dilin gelişimini de etkiler. Ancak şunu da eklemeliyiz ki kültürel değişime neden olan birçok faktör aslında dolaylı yoldan dilde değişimi sağlamış olur. Bu konuda daha fazla bilgi için “Dil-Kültür İlişkisi” ilişkisi yazımızı okuyabilirsiniz.

2. Coğrafyanın Dile Etkisi

Toplumun bulunduğu coğrafya kültüre ve nihayetinde dile bir etkide bulunan faktördür. Çünkü bulunduğunuz konum aslında sizi çevreleyen kültürü de belirler. Örneğin üç binlik bir tarihi olan toplumun Asya’da bulunmasıyla Amerika’da bulunması birbirinden çok farklı kültür demektir. Mesela Güney Amerika’da yer alan bir toplumun bugün daha çok Maya kültürünün yerel dillerinden, Portekizceden ve İspanyolcadan etkilenmesi son derece olası olacaktı. Sadece çevrenizdeki topluluklar değil bulunduğunuz coğrafyanın şartları da az da olsa dildeki değişime katkı sağlayacaktır. Toparlayacak olursak bulunduğunuz coğrafya yani kültür çevresi sizin kültürünüzü ve dilinizi etkilemektedir. 

3. Dinin Dile Etkisi

Bir toplumun yaşam biçiminde önemli değişikler gerçekleştiren dinlerin dillere büyük bir etkisi bulunmaktadır. Hem kültürel hayatta bir değişikliğe yol açmasıyla dili değiştirebileceği gibi aynı zamanda bazı dini kavramların ve terimlerin de dile yerleşmesini sağlar.

4. Teknolojinin Dile Etkisi

Şüphesiz özelikle son iki asırdır içinde bulunduğumuz hızlı teknolojik yenileşme dillere bir etkide bulunacaktır. Şöyle yakın bir tarihe göz atacak olursanız net bir şekilde görürsünüz ki her türlü teknolojik değişim bizim günlük konuşma dilimize binlerce kelime sokmuştur. Örneğin 10 sene önce “Selfie” yani “Özçekim” sözcüğünü kullansaydınız muhtemelen çevrenizdekilerin şaşkın bakışlarıyla karşılaşırdınız. Çünkü bu kelimenin kullanımı ve sözlüğe girmesi 2013 yılında gerçekleşmiştir. Peki bu kelimeyi sizce yaratan neydi? Tabii ki ön kamerası olan telefonlar ve sosyal medya.

5. Siyasal Yaşamın Dile Etkisi

Bir toplumun içinde bulunduğu siyasal yaşam anlayışı da dilin değişimine etkide bulunabilir. Örneğin öncesinde daha çok Arapçanın etkisinde bulunan Türk dili, Cumhuriyet Dönemi’nde hakim olan Türkçülük fikriyle birlikte Öz Türkçeye yönelmiştir. O dönemlerde Arapça isimlendirilen en önemli teknolojik araç yeni anlayışla birlikte “Uçak” olarak isimlendirilmiştir.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ 12.Sınıf Ders Konuları
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat