Edebiyat ile Felsefe Arasındaki İlişki (Edebiyat-Felsefe İlişkisi)

Edebiyat; duygu ve düşüncelerin estetik bir değerde ifade edilmesi sanatıdır. Söz konusu duygu ve düşünce olunca edebiyatı insandan ayrı düşünmemek gerekir. İnsan hayatının aynası niteliğinde olan edebiyat bağımsız bir şekilde sanat ürünleri yaratırken aynı zamanda birçok bilim dalından da faydalanmıştır.

Soyut bir düşünce sistemi olan felsefe ile edebiyat ilişkisinden bahsetmek mümkündür. Çünkü her iki alanda da hammadde olarak insan işlenmektedir. Ayrıca felsefe ve edebiyatta öncelik insan olmakla beraber düşünme ve ortaya bir şey koyabilme gibi bir amaç bulunmaktadır. Ortaya konulan bu ürünlerin ifade edilmesinde kullanılan malzeme ise dil olduğundan iki alan arasında bir ortaklıktan bahsedebiliriz.

Edebiyat-felsefe arasındaki ilişkiler iki yönlü olarak değerlendirilebilmektedir. Yani felsefe bazı noktalardan edebiyattan yararlanırken edebiyat sanatı da felsefenin zengin dünyasından beslenmektedir.

Felsefe Açısından Edebiyat

İnsanoğlu dil gelişimini gerçekleştirmekle birlikte duygu ve düşüncelerini aktarma ihtiyacı hissetmiştir. Duygu ve düşüncelerin aktarılmasında edebiyat sanatı her zaman ön planda olmuştur ancak zamanla bu aktarım faaliyetleri sorgulamaya dönüşerek felsefe adıyla yeni bir biçim kazanmıştır. Bu nedenle edebi faaliyetlerin bir sonucu olan felsefe ile edebiyatı ayrı düşünmek bir hata olacaktır.

Felsefe ile edebiyatın dili işleme metotları farklı olsa da felsefe tarihine baktığımızda bazı filozofların eserlerinde “edebi bir üslup” kullandıkları söylenebilir. Bu filozofları değerli kılan yine düşünceleridir ancak bu düşünceleri edebiyatın olanaklarından yararlanıp anlatmak eserlerinin ilgi görmesini sağlamaktadır. Bazen kısa bir şekilde ifade edilebilecek bir düşünce edebiyatın sanatsal gücünden yararlanılarak sayfalar dolusu bir metin halinde hayat bulabilmektedir. Bu bakımdan felsefe, edebiyatın özellikle dili işleyiş metotlarından yararlanmaktadır. Burada dili etkili kullanmadaki amaç düşüncenin daha etkili bir şekilde aktarılabilmesi içindir. Ancak edebiyatın dili kullanmadaki mantığı insanlara estetik bir zevk verebilmektir. 

Edebiyat Açısından Felsefe

Her edebi eser, yazarın bir düşünce eylemi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Yani yazar edebi eserlerini belli bir düşüncenin temelinde oluşturmaktadır. Eğer eserin arka planında bir düşünce yatmazsa o ürünü kurgulamak, olayları, kişileri ve metni yapısal olarak ortaya koymak da mümkün olmazdı. Sanatsal metinlerin arka planında yer alan bu düşünce metnin tümüne yayılmamıştır. Bu fikirler temeli atılmamış bir bina gibidir, yani felsefi temellerden uzaktır. Edebiyatın amacı eserlerinde bir düşünceyi işlemek değil biçim ve anlatım olarak insanları etkileyebilmektir. Düşüncenin metnin tümüne dağıltılması ve ağırlıklı olarak işlenmesi ancak felsefi metinlerde karşımıza çıkmaktadır.

İç içe girmiş ve böylesine güçlü bağlantılar oluşturmuş olan felsefe ile edebiyatı birbirinden ayrı düşünmemiz mümkün değildir. Bu nedenle günümüzde Albert Camus, Franz Kafka, Dostoyevksi ve Jean-Paul Sartre gibi isimler felsefe ve edebiyatı bir arada tutabildiklerinden “sanatçı filozoflar” olarak adlandırılmaktadır.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ 12.Sınıf Ders Konuları
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat