Cumhuriyet Dönemi’nde Hikaye (Özellikleri, Yazarları, Örnekleri)

Yaşanmış ya da yaşanması muhtemel olayların ve durumların, belli bir kural çerçevesinde anlatılmasına hikaye denir. Kişi, olay, yer ve zamandan oluşan dört yapı unsuruna dayanan hikayeler olay ve durum olarak iki çeşittir. Edebiyatımızda ilk hikaye örnekleri Tanzimat Dönemi’nde verilmiş, Serveti Fünun döneminde ise teknik olarak daha da güçlenmiştir.

Cumhuriyetimizin ilan edildiği 1923 yılıyla birlikte “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı” da başlamıştır. Bu dönemde birçok türde olduğu gibi hikayede de teknik olarak önemli bir ilerleme sağlanmıştır. Bu dönem edebiyatında yıllara göre hikaye geleneğinde belirgin değişimler gözlenir. Bu yıllarda roman yazarları aynı zamanda hikaye türünde de eserler vermiştir.

Genel olarak değerlendirdiğimizde Cumhuriyet Dönemi’nde hikaye türünü “1923-1940” ve “1940-1960” yılları olmak üzere iki ayrı zaman başlığında inceleyeceğiz.

Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Hikaye (1923-1940)

• Bu dönemde eser veren sanatçılar gözleme dayalı gerçekçiliğe yönelmişlerdir.
• Sanat akımı olarak realizm ön plandadır.
• Hikaye bağımsız bir tür haline gelmiştir.
• Olay hikayeleri ağırlıkta olsa da durum hikayesi örnekleri de verilmiştir.
• Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar ve hikayeye daha fazla önem veren Reşat Nuri Güntekin  gibi isimler bu türde eserler vermiştir.
• Bu yazarların yanı sıra Kenan Hulusi Koray, Sadri Ertem, Sait Faik Abasıyanık ve Sabahattin Ali gibi önemli isimler de bu dönemde hikaye türünde başarılı örnekler vermiştir.
• Hikaye türünde verilen eserlerde toplumsal sorunların dile getirildiği bir anlayışla sanat toplum içindir bakış açısı iyice yerleşmiştir.
• Toplumsal işleve uygun olarak eserlerde sade bir dil kullanılmıştır.
• Psikoloji ve toplumsal temalı eserler verilmiştir.

1940-1960 Yılları Cumhuriyet Dönemi’nde Hikaye

• Bu dönem hikayelerinde ele alınan konuların çeşitliliği bir hayli artmıştır.
• Daha çok gözleme dayanan bir gerçekçi hikayeler anlatılmıştır.
• Bu yıllarda Anadolu’ya ve Anadolu halkının yaşamına ağırlık verilmiştir.
• Bu dönem hikayelerinde ve romanlarında “Toplumcu gerçekçi, milli-dini duyarlılık ve bireyin iç dünyasına ağırlık veren anlayış” etkili olmuştur.
• Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sonrasında Anadolu halkının durumu ve toplumsal sorunlar gibi konuların üzerinde durulmuştur.
• Milli ve dini konular, Doğu-Batı çatışması, milli mücadele, toplumsal sorunlar, ahlaki bozukluklar, köylü, kasabalı sorunları, işçi sorunları gibi konular bu dönemde sıkça işlenmiştir.
• Toplumdaki aksakların giderilmesi amaçlanmıştır.
• Toplumsal konuların yanında bireysel konular da hikayelerde işlenmiştir.
• Bu dönemde hikayenin bir tür olarak gelişiminde önemli bir değişim yaşanmıştır.

Bu dönem hikayelerinde ortaya çıkan bazı eğilimleri şu şekilde sınıflandırabiliriz:

Milli-Dini Duyarlılığı Yansıtan Hikayeler

• Milli edebiyatın bir devamı olarak nitelendirebileceğimiz bu anlayışta Anadolu, milli değerler, Kurtuluş Savaşı, toplumsal değişim gibi konular işlenmiştir.
• Türk mitolojisinden ve destanlarından etkilenen yazarlar eserlerinde bunun izlerini ortaya koyarlar.
• Aka Gündüz, Bahaeddin Özkişi gibi isimler bu anlayışı yansıtan eserler yazmışlardır.
• Ayrıca Bakınız ⇒ Milli-Dini Hikayeler

Toplumcu-Gerçekçi Hikayeler

• Toplumdaki sorunları dile getirmişlerdir.
• İşçi, köylü, kasabalı ve varoşlarda yaşayanlarla ilgili sınıfsal çatışmaları merkeze almışlardır.
• Hikayeyi toplumdaki sorunları dile getirmek ve toplumu yönlendirmek için bir araç olarak görmüşlerdir.
• Fakir Baykurt, Kemal Tahir, Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Sadri Ertem, Samim Kocagöz, Talip Apaydın gibi sanatçılar bu tarzda hikayeler yazmıştır.
• Ayrıca Bakınız ⇒ Toplumcu Gerçekçi Eserler

Bireyin İç Dünyasını Esas Alan Hikayeler

• Bu dönemde bazı sanatçılar toplumu değil bireyi ve bireyin psikolojisini hikayelerinde yansıtmaya çalışmıştır.
• Bireylerin iç dünyasına açılmışlardır.
• Bunalım, bilinçaltı, bireyin yalnızlaşması ve yabancılaşma konularını üzerinde durmuşlardır.
• Modern yaşamın bireyler üzerindeki psikolojik etkisini irdelemişlerdir.
• Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Tarık Buğra, Mustafa Kutlu gibi isimler bu tarzda hikaye örnekleri vermişlerdir.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ 1960 Sonrası Hikaye
⇒ 12.Sınıf Ders Konuları
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat