Günlük yaşamımızda kelimelerin yazılışları konusunda ne kadar dikkat etsek de mutlaka hatalarımız oluyor. Kelimelerin yazılışlarına birçok defa bakmamıza rağmen alışkanlıklarımız bizi sürekli olarak hataya sevk ediyor.
1. “ŞEY” en dikkat ettiğimiz ama sıklıkla hata yaptığımız kelimelerden biridir. Şey kelimesinin anlamı nedir, kökeni nedir diye merak ediyorsanız belirtelim: “Şey” Arapça eşya, nesne anlamına gelir. Neden eşya kelimesini diğer kelimelerle birleştirelim ki?
2. Türkçede 3 farklı “ki” vardır. Bunlardan birincisi zamir eki olan “-ki”, ikincisi sıfat yapan “-ki” ve son olarak da bağlaç olan “ki”. Bağlaç olan “ki” her zaman ayrı yazılır dememiz rağmen her şeyde olduğu gibi istisnaları ortaya çıkar. “Sombahçem” olarak kodladığımız ve bitişik yazılan “ki” bağlaçları için buyrun:
3. “Her” kelimesi için 3 istisna hariç her zaman ayrı yazılır . Bu istisna kelimeler: Herhangi, herkes ve herhalde…
4. Sınıfta öğrencilere yazdırmam gerektiği zaman sürekli vurguladığım bir şey: Öğe diye okunur ancak öge diye yazılır. Peki bakalım hangi kelimelerde g, hangi kelimelerde yumuşak “g” (Ğ) kullanılır:
5. Yön isimleri de sürekli karıştırılan sözcüklerden. Acaba ne zaman büyük yazılıyordu yön isimleri:
Batı, doğu, kuzey ve güney gibi yön isimleri bölge isimlerinden önce kullanılırsa büyük, bölge isimlerinden sonra kullanıldığında da küçük harfle başlar.
Örneğin; Batı Trakya… Gördüğünüz gibi bölge isminden önce kullanıldığından “batı” yön sözcüğü büyük harfle başlamış. Ancak “Trakya’nın batısındaki sel felaketi…” gibi bir cümle de “batı” yön sözcüğü bölge isminden sonra kullanıldığından küçük harfle başlamış. Daha farklı bir örnek için buyrun:
6. Yer adlarından sonra gelen deniz, göl, nehir, dağ ve boğaz sözcükleri büyük harfle başlar. Van Gölü, Süphan Dağı, Çanakkale Boğazı gibi…
7. Kesinlik ifade etmeyen birçok, birkaç ve birtakım sözcükleri bitişik yazılır.
Örneğin; “Birtakım öğrenci okulda düzeni bozuyor.” cümlesinde birtakım öğrenciler derken öğrencilerin sayısı ve isimleri belli olmadığından bitişik yazılır. Fakat “Bir takım elbise aldım.” cümlesi alınan takım sayısının bir adet olduğunu belli ettiğinden ayrı yazılır.
8. grup ve gurup kelimelerinin yazılışları:
9. Kısaltmaların okunuşu ve kısaltmalara gelen ekler:
10. Türk Dil Kurumunun son zamanlarda tekrar açıkladığı gibi kurum ve kuruluş adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. Örneğin:
İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğüne, Emniyet Müdürlüğünden…
11. Seray “SEVER” dışında tüm severler bitişik yazılır: vatansever, yurtsever…
12. Yazımı karıştırılan bazı sözcüklerin doğru yazımları: Hristiyan, kravat, kılavuz, tıraş…
13. Tarihler ve günlerin yazımları: Belirli günleri ifade eden ay ve günler büyük harfle başlar.
14. Yazımı sıkça karıştırılan sözcüklerin başında yer alan kelimelerin doğru yazımı:
Doğru-Yanlış
komodin-komidin
gardırop-gardolap
orijinal-orjinal
karnabahar-karnıbahar
doküman-döküman
15. “Baş” kelimesin ayrı ve bitişik yazıldığı durumlar:
16. Kurum ve kuruluş isimlerin kısaltmaları ve okunuşlar:
17. Saatlerin yazımı:
18. Üleştirme sayıları nasıl yazılır?
19. küçük harflerle yapılan kısaltmalar, ölçü ve elementlerin kısaltmaları nasıl yapılır:
20. üst-alt kelimelerin yazılışları: Eğer alt-üst bir kelimeye eklendiğinde yer bildiriyorsa ayrı yer bildirmiyorsa bitişik yazılır.
21. Kendimizi zorluyoruz, zorluyoruz; ancak doğru yazımı olan “egzoz” dışında her kelimeyi kullanıyoruz:
Kaynak: https://www.facebook.com/ogretmenlr/posts/1663050550624605