10. Sınıf Dil ve Anlatım

Tartışmacı anlatımında ön plana çıkan nokta yazarın okuyucunun bir konudaki düşüncesini değiştirmeye ya da bir fikri çürütmeye gayret etmesidir. Okuyucunun fikrinin değiştirilmek istenmesi tartışmacı anlatımın en önemli özelliği olarak karşımıza çıkar. Bu anlatım türünde okuyucunun ya da dinleyicinin düşüncesini yazar istediği herhangi bir fikre yöneltir. Herkesin üzerinde anlaştığı ya da anlaşabileceği bir konu bu anlatımın konusu olamaz. Tartışmacı anlatımda ele ...

Dolaylı tümleç, yüklemde bildirilen işin yapıldığı yeri bildiren, yüklemle ilgili yönelme, yaklaşma, ayrılma durumlarını gösteren bir cümle ögesidir. Aynı zamanda yer tamlayıcısı olarak da adlandırılır. Bu kelime ya da kelime grupları ismin hal ekleri olan “-e, -de, -den” yi alarak yükleme çeşitli anlamlar kazandırırlar. Hiçbir sözcük “-e, -de, -den” eklerini almadan dolaylı tümleç görevinde kullanılamaz.  Hareket bildiren her cümlenin mutlaka bir mekanı ya ...

Ele alınan bir konunun aydınlatılması ve okuyucuya bir konuda bilgi verilmesi amaçlarıyla yazılan metinlerde düşünceyi geliştirme biçimi olarak kullanılan anlatım türüdür. Okuyucunun yanlış ya da eksik bildiği bir konunun aydınlatılması amaçlanır.  Açıklayıcı anlatımla yazılan bu metinlerde bir konuyla ilgili ortaya çıkan belirsizliği ortadan kaldırmak, yanlış bilinenleri düzeltmek ve bir durumla ilgili karışıklığın düzeltilmesi yönünde çaba harcanır. Fıkra, deneme, köşe yazısı, ...

Öğretici anlatım bir konuda bilgi verme, açıklama yapma ve öğretme amaçlarıyla oluşturulan anlatım türüne verilen isimdir. Öğretici anlatımda kişinin aydınlatılması, bilgilendirilmesi amaçlanır. Bu tür anlatımda nesnellik ön plandadır.   Öğretici anlatımla oluşturulan metinler mecazlı ve yan anlamlı kelimelerden oluşturulmaz. Türk edebiyatı incelendiğinde ilk öğretici nitelikteki metinlere “Uygur metinleri“nde rastlanır. Daha sonraki dönemlerde Yusuf Has Hacib’in “Kutadgu Bilig“, Edip Ahmet Yükneki’nin “Atabetü’l Hakayık“, ...

Okuyucunun istenen yönde harekete geçmesini sağlayan, emirlerle, yasaklarla dolu cümlelerden oluşan bir anlatım türüdür emredici anlatım. Emirlerin yanı sıra öneri ve telkin anlamları da taşır. Günlük hayatımızda emredici ifadelere sıklıkla rastlarız: trafik ışıkları, trafik levhaları, anayasalar, kanunlar vb… Emredici anlatım türü daha çok eleştiri, nutuk  ve fıkra gibi türlerde kullanılsa da hemen hemen her metin türünde kullanılabilir. Böyle bir zorunluluğun ...

Destansı (Epik) Anlatım konusunda öncelikle “Epik” kelimesini incelemek gerekir. Epik kelimesi Yunanca “Epope” kelimesinden gelmektedir. Epope, tanrı ve tanrıçaları anlatan, kahramanlık temalı olağanüstü olayların şiir şeklinde anlatılmasıdır. Bu nedenle destanlara verilen bir diğer isim ise epopedir.  Yukarıda da tanımını yaptığımız gibi olağanüstü, kahramanlık temalı metinlerde destansı yani epik anlatımdan yararlanılır. Bu anlatımlarda okuyucuda bir heyecan ve coşku yaratılmak amaçlanır. Bu ...