Cümlede Anlam Konu Anlatımı (Cümlede Anlam PDF) TYT, KPSS

Herhangi duyguyu, düşünceyi, olayı ve yargıyı bildiren; sözcüklerin belli bir düzene ve kurala göre sıralandığı söz gruplarına cümle denir. Cümleler paragrafları oluşturan yapı taşlarıdır. Özellikle sınavlarda öğrencilere paragrafla ilgili yöneltilen soruların temelinde cümleler ve içerdikleri anlam ön plana çıkmaktadır. Bu nedenle “Cümlede anlam” konusuna özel bir yer ayırmak son derece doğru olacaktır.

Cümlede Anlam Konu Anlatımı PDF

Öznel Anlatımlı Cümleler

Yargı bildiren bir cümlede anlatılanların doğruluğunun-yanlışlığının kişiden kişiye değişti cümlelerdir. Öznel cümlelerde ifade edilen yargılar kanıtlanamaz, kişiden kişiye değişir ve kişisel duygulara yer verilir. Bu tür özelliklerle oluşturulan cümlelere öznel ya da subjektif anlatım denir.

Yukarıdaki cümlelerde anlatılan yargılar kişiden kişiye değişmektedir. İfade edilen yargılar herkes için geçerli olmadığından öznel olarak değerlendirilir.

Not: Beğenme-beğenmeme, kişileştirme ve benzetmeler de öznel cümle olarak değerlendirilir.

• Bu restoranın yemekleri çok lezzetliydi.
• Tüm yıl odasında arı gibi ders çalıştı durdu.

Nesnel Anlatımlı Cümleler

Bir cümlede ifade edilen yargının kişiden kişiye değişmediği, herkes tarafından geçerli kabul edildiği ve en önemlisi kanıtlanabildiği anlatımlara nesnel ya da objektif anlatım denir. Nesnel anlatımda kişisel düşüncelere ve duygulara yer verilmez.

Koşul (Şart) Cümleleri

Anlatılan olayın, durumun ya da işin gerçekleşmesinin başka bir olayın gerçekleşmesi şartına yani koşuluna bağlı olduğu anlatımdır. Şart cümlelerinin ilk bölümündeki yargı gerçekleşirse ikinci bölümdeki sonuç gerçekleşecektir. Şart cümleleri “-se/-sa” ile “-mi, -ınca” ekleriyle sağlanabileceği gibi “eğer, ancak, ama, yeter ki, üzere” gibi sözcüklerle de sağlanabilir.

 

Neden-Sonuç (Sebep-Sonuç) Cümleleri

Meydana gelen bir eylemin sebebinin de belirtildiği cümlelerdir. Bu tür anlatımlarda gerçekleşen iki yargı bulunmaktadır. Bu tür anlatımlarda yükleme “niçin, neden?” soruları yöneltilebilmektedir. Neden-sonuç cümleleri arasında “İçin, dolayı, yüzünden, -dığından” gibi ek ve sözcükleri bulunmaktadır.

Amaç-Sonuç Cümleleri

Cümlede gerçekleşen eylemin hangi amaçla yapıldığını ifade eden anlatımlara amaç-sonuç cümlesi denilmektedir. Bu anlatımda iki eylem arasında “amacıyla, ötürü, için, dolayı” gibi sözcükleri yer alır ve sonuç cümlesine “Hangi amaçla?” sorusu yöneltilebilir.

TAKTİK: Bir cümlenin sebep-sonuç mu yoksa amaç-sonuç cümlesi olduğunu anlamak için, “İÇİN” sözcüğü yerine amacıyla kelimesini kullandığımızda uyumlu oluyorsa AMAÇ-SONUÇ uyumlu olmuyorsa SEBEP-SONUÇ cümlesidir!

NOT: Neden-sonuç ile amaç-sonuç cümleleri birbiriyle karıştırılmaktadır. Amaç-sonuç cümlelerini ayırt etmek için cümleye “Hangi amaçla?” sorusunu sorabiliriz. Eğer cevap alabiliyorsak amaç, alamıyorsak neden-sonuç cümlesidir. Ayrıca neden-sonuç cümlelerinde iki yargı da gerçekleşmiş olmasına rağmen amaç-sonuç cümlelerinde birinci yargı gerçekleşmemiştir.

Doğrudan Anlatımlı Cümleler

Başkasının sözlerini hiç değiştirmeden olduğu gibi aktarıldığı cümlelere doğrudan anlatım denilmektedir. Başkasına ait sözler değiştirilmeden ve genellikle de tırnak içerisinde yer almaktadır.

Dolaylı Anlatımlı Cümleler

Başkasına ait sözlerin yargısı değiştirilmeden anlatıcı tarafından kendi sözleriyle aktarılmasıdır. Bu cümleler genellikle “-ceğini, -dığını” şeklinde biter.

Kinayeli Anlatım İçeren Cümleler

Bir cümlede ifade edilen yargının alaya alınması, tersini ifade edecek biçimde kullanılmasıdır.

Aşamalı Durum Bildiren Cümleler

Bir cümlede ifade edilen yargının yavaş yavaş gerçekleşmesi aşamalı anlatıma örnektir. Aşamalı anlatımda olay olumlu ya da olumsuz yönde gerçekleşebilir.

Varsayım Cümleleri

Bu durumla ilgili gerçekleşmeden önce değerlendirme yapmak amacıyla olmuş ya da olmamış gibi düşünmeye varsayım denilmektedir. Varsayım cümlelerinde “Tut ki, farz edelim ki, düşünelim ki” gibi ifadelere yer verilmektedir.

İçerik Cümlesi

Yazarın eserinde ele aldığı konuyu anlatan cümlelerdir. Bu türdeki cümlelerde genellikle “Bu eserde ne anlatılıyor?” sorusuna cevap vardır.

Üslup Cümlesi

Sanatçının dili kullanış şekli, duygunun ve düşüncenin anlatım biçimi üslup(biçem) ile ilgilidir. Yazar “Nasıl anlatmış?” sorusu bizlere üslup ile ilgili cevaplar verebilmektedir.

Tanım Cümlesi

Bir kavramın, bir sözcüğün tam olarak ne olduğunu ifade eden cümlelerdir. “Bu nedir? Bu kimdir?” sorularına cevap verir.

Karşılaştırma Cümlesi

Birden fazla kavram, varlık ya da durumun karşılaştırılarak benzer ve farklı yönlerinin ortaya konulduğu cümlelerdir. Bu türde cümlelerde “göre, çok, gibi, kadar, en, daha, oysa” gibi karşılaştırma sözcükleri yer almaktadır.

Öneri (Tavsiye-Salık Verme) Cümlesi

Bir sorunun çözümü ya da bir durumla ilgili daha iyiye ulaşmak için görüş ve düşüncelerin yer aldığı cümlelerdir. Genellikle bu tür cümleler beğenilmeyen ve eksik görülenler üzerine söylenir.

Yakınma (Şikayet) Cümlesi

Bir durumdan duyulan rahatsızlığı, üzüntüyü ve hoşnutsuzluğu ifade eden cümlelerdir.

Pişmanlık Cümlesi

Yapılan bir yanlış sonucunda istenmeyen durumla karşılaşıldığında üzülme anlamı veren cümlelerdir.

Hayıflanma Cümlesi

Yapılamayan bir işten dolayı duyulan üzüntünün dile getirildiği cümlelerdir.

NOT: Hayıflanmada yapılmayan bir işten duyulan üzüntü ifade edilirken pişmanlıkta ise yapılan bir işte dolayı bir üzüntü dile getirilir.

Küçümseme Cümlesi

Bir kişi, olay ya da duruma değer vermeme, onu küçük görüp hafife almayı ifade eden cümlelerdir.

Azımsama Cümlesi

Bir şeyin sayı ve miktar olarak az ve yetersiz olduğunu ifade eden cümlelerdir.

Sitem Cümlesi

Bir kimsenin yaptığı bir şeyden duyulan üzüntünün ve kırgınlığın ifade edildiği cümlelerdir.

NOT: Sitem cümlelerinde üzüntü bizzat rahatsızlık duyulan kişiye söylenirken yakınmada duyulan rahatsızlık başkalarına söylenir.

Tahmin Cümlesi

Sonucunun bilinmediği bir olay ya da durumun nasıl sonuçlanacağına dair bir kişinin kendi görüşünü ifade eden cümlelerdir.

İhtimal (Olasılık) Cümlesi

Gerçekleşmesi kesin olmayan olay ve bir durumun gerçekleşme ya da gerçekleşmeme ihtimalini kestirmeyi ifade eden cümlelerdir.

NOT: İhtimal cümlelerinde bir ikilem vardır yani olay-durum gerçekleşebilir ya da gerçekleşmeyebilir. Tahmin cümlelerinde ise olayın akışından hareketle bir sonuç görülmeye çalışılır ve kendinden “emin olma” durumu söz konusudur.

Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümlesi

Bir durum ya da kişi hakkında önceden edindiğimiz olumlu ya da olumsuz yargıların ifade edildiği cümlelerdir. Bu türde cümleler önceden peşin hüküm içerir.

Değerlendirme Cümlesi

Herhangi bir sanatçı ya da onun bir eseri hakkında görüşlerin ifade edildiği cümlelerdir.

Çıkarım Cümlesi

Bir olay ya da durum göz önünde bulundurularak varılan sonucun ifade edildiği cümlelerdir. Genellikle bu cümlelerde “demek ki” şeklinde bir anlam söz konusudur. Genellikle yapılan çıkarım özneldir.

Yadsıma Cümlesi

Bir durum ya da olayla ilgili inkarın ifade edildiği cümlelerdir.

Kanıksama Cümlesi

Sözcük anlamı “Çok tekrarlama sebebiyle etkilenmez olmak, alışmak” olan kanıksamak aslında duyarsızlaşmak manasında kullanılır.

Cümlede Anlam PDF + Video

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “TYT Türkçe Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Cümlede Anlam PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ Noktalama İşaretleri
⇒ TYT Türkçe Notları PDF
⇒ AYT Edebiyat Notları PDF