Herhangi duyguyu, düşünceyi, olayı ve yargıyı bildiren; sözcüklerin belli bir düzene ve kurala göre sıralandığı söz gruplarına cümle denir. Cümleler paragrafları oluşturan yapı taşlarıdır. Özellikle sınavlarda öğrencilere paragrafla ilgili yöneltilen soruların temelinde cümleler ve içerdikleri anlam ön plana çıkmaktadır. Bu nedenle “Cümlede anlam” konusuna özel bir yer ayırmak son derece doğru olacaktır.
Cümlede Anlam Konu Anlatımı PDF
Yargı bildiren bir cümlede anlatılanların doğruluğunun-yanlışlığının kişiden kişiye değişti cümlelerdir. Öznel cümlelerde ifade edilen yargılar kanıtlanamaz, kişiden kişiye değişir ve kişisel duygulara yer verilir. Bu tür özelliklerle oluşturulan cümlelere öznel ya da subjektif anlatım denir.
- Örnek
Okulumuzun ortamı oldukça güzeldir.
Şiir, en güzel edebi türdür.
Yazarın son romanı, okuyucular tarafından çok beğenilecek.
Yukarıdaki cümlelerde anlatılan yargılar kişiden kişiye değişmektedir. İfade edilen yargılar herkes için geçerli olmadığından öznel olarak değerlendirilir.
Not: Beğenme-beğenmeme, kişileştirme ve benzetmeler de öznel cümle olarak değerlendirilir.
- Bu restoranın yemekleri çok lezzetliydi.
- Tüm yıl odasında arı gibi ders çalıştı durdu.
Bir cümlede ifade edilen yargının kişiden kişiye değişmediği, herkes tarafından geçerli kabul edildiği ve en önemlisi kanıtlanabildiği anlatımlara nesnel ya da objektif anlatım denir. Nesnel anlatımda kişisel düşüncelere ve duygulara yer verilmez.
- Örnek
Film göç etmiş bir ailenin yaşamını anlatıyor.
Bugün hava eksi 5 derece.
Yazar bu eserinde doğduğu kasabayı anlatıyor.
Anlatılan olayın, durumun ya da işin gerçekleşmesinin başka bir olayın gerçekleşmesi şartına yani koşuluna bağlı olduğu anlatımdır. Şart cümlelerinin ilk bölümündeki yargı gerçekleşirse ikinci bölümdeki sonuç gerçekleşecektir. Şart cümleleri “-se/-sa” ile “-mi, -ınca” ekleriyle sağlanabileceği gibi “eğer, ancak, ama, yeter ki, üzere” gibi sözcüklerle de sağlanabilir.
- Örnek
Ders çalışırsan sınıfı geçebilirsin.
Araba sürmeyi öğretirim sana ama sen de bana referans olacaksın.
Sen bu projeyi tamamlarsın yeter ki kendine güvenmeye devam et.
İstanbul’a gelirsen gezdiririm.
Hepimiz deprem gerçeğini kabullenince önlemler ciddiye alınabilir.
Neden-Sonuç (Sebep-Sonuç) Cümleleri
Meydana gelen bir eylemin sebebinin de belirtildiği cümlelerdir. Bu tür anlatımlarda gerçekleşen iki yargı bulunmaktadır. Bu tür anlatımlarda yükleme “niçin, neden?” soruları yöneltilebilmektedir. Neden-sonuç cümleleri arasında “İçin, dolayı, yüzünden, -dığından” gibi ek ve sözcükleri bulunmaktadır.
- Örnek
Sınavı geçemediğinden mezun olamadı.
Çok üşüdüğünden eve erken gitti.
Deniz dalgalı olduğundan yüzemedi.
Senin kararsızlığın yüzünden otobüsü kaçırdık
Cümlede gerçekleşen eylemin hangi amaçla yapıldığını ifade eden anlatımlara amaç-sonuç cümlesi denilmektedir. Bu anlatımda iki eylem arasında “amacıyla, ötürü, için, dolayı” gibi sözcükleri yer alır ve sonuç cümlesine “Hangi amaçla?” sorusu yöneltilebilir.
- Örnek
Ders çalışmak için erkenden uyandı.
Şirketini büyütmek amacıyla hisselerini sattı.
Öğrencileri iyi bir üniversiteye gitsin diye sürekli ders çalıştırırdı.
TAKTİK: Bir cümlenin sebep-sonuç mu yoksa amaç-sonuç cümlesi olduğunu anlamak için, “İÇİN” sözcüğü yerine amacıyla kelimesini kullandığımızda uyumlu oluyorsa AMAÇ-SONUÇ uyumlu olmuyorsa SEBEP-SONUÇ cümlesidir!
NOT: Neden-sonuç ile amaç-sonuç cümleleri birbiriyle karıştırılmaktadır. Amaç-sonuç cümlelerini ayırt etmek için cümleye “Hangi amaçla?” sorusunu sorabiliriz. Eğer cevap alabiliyorsak amaç, alamıyorsak neden-sonuç cümlesidir. Ayrıca neden-sonuç cümlelerinde iki yargı da gerçekleşmiş olmasına rağmen amaç-sonuç cümlelerinde birinci yargı gerçekleşmemiştir.
Başkasının sözlerini hiç değiştirmeden olduğu gibi aktarıldığı cümlelere doğrudan anlatım denilmektedir. Başkasına ait sözler değiştirilmeden ve genellikle de tırnak içerisinde yer almaktadır.
- Örnek
Zeynep Hoca “Yarın sözlü yapacağım.” dedi.
Başbakan “Büyüme hızımız aynen devam edecek.” dedi.
Başkasına ait sözlerin yargısı değiştirilmeden anlatıcı tarafından kendi sözleriyle aktarılmasıdır. Bu cümleler genellikle “-ceğini, -dığını” şeklinde biter.
- Örnek
Onu hayatım boyunca affedemeyeceğini söyledi.
Öğretmen yarınki sınava iyi çalışmamız gerektiğini söyledi.
Kinayeli Anlatım İçeren Cümleler
Bir cümlede ifade edilen yargının alaya alınması, tersini ifade edecek biçimde kullanılmasıdır.
- Örnek
O kadar çalışkan ki liseyi 5 senede bitirdi.
Takım istikrarını sürdürerek bu hafta da yenildi.
Aşamalı Durum Bildiren Cümleler
Bir cümlede ifade edilen yargının yavaş yavaş gerçekleşmesi aşamalı anlatıma örnektir. Aşamalı anlatımda olay olumlu ya da olumsuz yönde gerçekleşebilir.
- Örnek
Hastanın durumu gittikçe kötüleşiyordu.
Sınav yaklaştıkça netlerimiz artıyordu.
Dünya nüfusu artmaya devam ediyor.
Bu durumla ilgili gerçekleşmeden önce değerlendirme yapmak amacıyla olmuş ya da olmamış gibi düşünmeye varsayım denilmektedir. Varsayım cümlelerinde “Tut ki, farz edelim ki, düşünelim ki” gibi ifadelere yer verilmektedir.
- Örnek
Tut ki piyango bize çıktı. Neler yaparız?
Düşünelim ki İstanbul’a yerleştin: Oralarda ne iş yapacaksın?
Farz edelim ki sınavdan kaldık, dünyanın sonu değil ya!
İçerik Cümlesi
Yazarın eserinde ele aldığı konuyu anlatan cümlelerdir. Bu türdeki cümlelerde genellikle “Bu eserde ne anlatılıyor?” sorusuna cevap vardır.
- Örnek
Yazar bu eserinde “Deprem felaketi sonrasında değişen hayatların zorluklarını” işlemektedir.
Makber adlı şiirinde “karısının ölümünden duyduğu” üzüntüyü dile getirmiştir.
Üslup Cümlesi
Sanatçının dili kullanış şekli, duygunun ve düşüncenin anlatım biçimi üslup(biçem) ile ilgilidir. Yazar “Nasıl anlatmış?” sorusu bizlere üslup ile ilgili cevaplar verebilmektedir.
- Örnek
Eserde yazar, çağrışım gücü yüksek sözcükleri tercih etmesi ve uzun cümleler oluşturması anlatımı zorlamış.
Divan şiirinde bolca terkibin yanında anlaşılmaz kelimelerin kullanılmasıyla zor bir şiir dili inşa edilmiş.
Tanım Cümlesi
Bir kavramın, bir sözcüğün tam olarak ne olduğunu ifade eden cümlelerdir. “Bu nedir? Bu kimdir?” sorularına cevap verir.
- Örnek
İsmin önüne gelerek onları çeşitli açılardan niteleyen ve belirten sözcüklere sıfat denir.
Kalp, kanı vücudun çeşitli bölgelerine pompalayan kaslı bir organdır.
Karşılaştırma Cümlesi
Birden fazla kavram, varlık ya da durumun karşılaştırılarak benzer ve farklı yönlerinin ortaya konulduğu cümlelerdir. Bu türde cümlelerde “göre, çok, gibi, kadar, en, daha, oysa” gibi karşılaştırma sözcükleri yer almaktadır.
- Örnek
Dün televizyonda en sevdiği dizinin bölümü varmış.
Kars, birçok ilden daha soğuk olarak bilinir.
Romantizm insan duygularını önemserken realizm ise gerçekleri baz alır.
Öneri (Tavsiye-Salık Verme) Cümlesi
Bir sorunun çözümü ya da bir durumla ilgili daha iyiye ulaşmak için görüş ve düşüncelerin yer aldığı cümlelerdir. Genellikle bu tür cümleler beğenilmeyen ve eksik görülenler üzerine söylenir.
- Örnek
Paragrafta başarıya ulaşmak için günde 20 soru çözmelisin.
Her hafta düzenli video paylaşarak istediğin aboneye ulaşabilirsin.
Yakınma (Şikayet) Cümlesi
Bir durumdan duyulan rahatsızlığı, üzüntüyü ve hoşnutsuzluğu ifade eden cümlelerdir.
- Örnek
Öncesinde bir şehir planlaması yapılmadığından burada yaşamak zorlaşıyor.
Konuyu defalarca anlatmama ve altını çizmeme rağmen sınavda yapamamışlar.
Pişmanlık Cümlesi
Yapılan bir yanlış sonucunda istenmeyen durumla karşılaşıldığında üzülme anlamı veren cümlelerdir.
- Örnek
Keşke bu üniversiteye kaydımı yapmasaydım.
Tatilde başka bir otel seçmeliymişim.
Hayıflanma Cümlesi
Yapılamayan bir işten dolayı duyulan üzüntünün dile getirildiği cümlelerdir.
- Örnek
Keşke derslerime daha çok çalışabilseydim.
Birikimlerimi daha mantıklı yerlerde değerlendirmeliydim.
Bu türdeki arkadaşlarımı hayatımdan çıkarmalıydım.
NOT: Hayıflanmada yapılmayan bir işten duyulan üzüntü ifade edilirken pişmanlıkta ise yapılan bir işte dolayı bir üzüntü dile getirilir.
Küçümseme Cümlesi
Bir kişi, olay ya da duruma değer vermeme, onu küçük görüp hafife almayı ifade eden cümlelerdir.
- Örnek
Sizin yeni farkına vardıklarınızı ben çoktan tecrübe etmiştim.
Bu notları ve çalışmasıyla hukuk kazanacağını düşünüyor.
Azımsama Cümlesi
Bir şeyin sayı ve miktar olarak az ve yetersiz olduğunu ifade eden cümlelerdir.
- Örnek
Bu çabaya rağmen bu izlenme sayısı hayal kırıklığıydı.
Saatlerdir çalışıp sadece 10 soru çözmüş olamazsın.
Sitem Cümlesi
Bir kimsenin yaptığı bir şeyden duyulan üzüntünün ve kırgınlığın ifade edildiği cümlelerdir.
- Örnek
O kadar soracağım dememe rağmen bu soruyu sınavda yapamamışsınız.
Bu geziye beni de davet etmenizi beklerdim.
NOT: Sitem cümlelerinde üzüntü bizzat rahatsızlık duyulan kişiye söylenirken yakınmada duyulan rahatsızlık başkalarına söylenir.
Tahmin Cümlesi
Sonucunun bilinmediği bir olay ya da durumun nasıl sonuçlanacağına dair bir kişinin kendi görüşünü ifade eden cümlelerdir.
- Örnek
Annem beni defalarca aramıştır şimdi.
Memleketimize bahar gelmiştir artık.
Seneye bir milyon aboneye ulaşırım.
İhtimal (Olasılık) Cümlesi
Gerçekleşmesi kesin olmayan olay ve bir durumun gerçekleşme ya da gerçekleşmeme ihtimalini kestirmeyi ifade eden cümlelerdir.
- Örnek
Öğretmenime beni soran amcam olabilir.
Çözemediğim soruyu abim çözebilir.
Bu sene en soğuk kışı yaşayabiliriz.
NOT: İhtimal cümlelerinde bir ikilem vardır yani olay-durum gerçekleşebilir ya da gerçekleşmeyebilir. Tahmin cümlelerinde ise olayın akışından hareketle bir sonuç görülmeye çalışılır ve kendinden “emin olma” durumu söz konusudur.
Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümlesi
Bir durum ya da kişi hakkında önceden edindiğimiz olumlu ya da olumsuz yargıların ifade edildiği cümlelerdir. Bu türde cümleler önceden peşin hüküm içerir.
- Örnek
Sen bu evi alamazsın.
Bu işi başardığımda herkes eminim benden bahsedecek.
Bizi görünce yine yaramazlık yapacak.
Bu takım şampiyon olacak donanıma sahip değil.
Değerlendirme Cümlesi
Herhangi bir sanatçı ya da onun bir eseri hakkında görüşlerin ifade edildiği cümlelerdir.
- Örnek
Şarkılarıyla dillere destan olan sanatçının son eseri vasat düzeyde.
Romanındaki kurgusal kopukluklar gerçekliği perdeliyor.
Çıkarım Cümlesi
Bir olay ya da durum göz önünde bulundurularak varılan sonucun ifade edildiği cümlelerdir. Genellikle bu cümlelerde “demek ki” şeklinde bir anlam söz konusudur. Genellikle yapılan çıkarım özneldir.
- Örnek
Esnafın yüzü güldüğüne göre işler iyi demektir.
Bu sınavlarda yüksek başarı göstermen geleceğinin açık olduğunu gösterir.
Yadsıma Cümlesi
Bir durum ya da olayla ilgili inkarın ifade edildiği cümlelerdir.
- Örnek
Sana hiç yalan söyler miyim?
Ödevi internete bakmadan kendim yaptım.
Kanıksama Cümlesi
Sözcük anlamı “Çok tekrarlama sebebiyle etkilenmez olmak, alışmak” olan kanıksamak aslında duyarsızlaşmak manasında kullanılır.
- Örnek
Deneme çözerken dışarıdan gelen sesleri artık takmıyorum.
Bölgede sıklıkla deprem olduğundan ufak sarsıntıları normal karşılıyordu halk.
Cümlede Anlam PDF + Video
Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “TYT Türkçe Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.
Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Cümlede Anlam PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ Noktalama İşaretleri
⇒ TYT Türkçe Notları PDF
⇒ AYT Edebiyat Notları PDF
Yorumları Gör (2)
:)
daha yokmuydu