Dil ve Kültür İlişkisi Nedir? Dil-Kültür Etkileşimi

Dil kültür ilişkisi iki boyutlu bir geniş bakış açısıyla ele alınmalıdır. Çünkü dil ve kültür birbirini doğrudan etkileyen ve sürekli etkileşim halinde olan iki unsurdur. Bu bakımdan iki boyutlu bakış açısının bir boyutu kültürün dile etkisi olacakken diğer boyutu da dilin kültüre etkisi olacaktır.

Dilin Kültüre Etkisi

Bir milletin yaşam tarzı, dini inanışları, giyim tarzları, sanatları olmak üzere her türlü maddi ve manevi değerlerinin bütünü kültür olarak adlandırılmaktadır. Bir toplumun yaşama bakış açısını ifade eden kültürün varlığını koruyan unsur ise dildir. Sosyal bir varlık olan dil aynı zamanda bir toplumu harç gibi birbirine bağlayan özelliklere sahiptir. Okulda, evde, sokakta, pazarda konuşulan dil o toplumun ortak değeridir.  Bu ortak değer olan dil aynı zamanda toplumlara millet olma özelliği kazandırır. Dolayısıyla bir toplumun tüm değerlerini ifade eden kültür içinde dilin çok önemli bir rolü olduğunu söyleyebiliriz. Dil insanları bir araya getirerek kültürün oluşmasını sağlar ve aynı zamanda bu kültür değerlerinin gelecek kuşaklara aktarılmasında taşıyıcı rol oynar. Bir dili öğrenmek sadece o dilde konuşabilmek değildir. Aksine bir dil öğrenmek o dilin ait olduğu kültürün günümüzde ve geçmişte sahip olduğu tüm değerlere hakim olmayı gerektirir. Bu bakımın dil geçmiş ile gelecek arasında bir köprü görevi görmektedir.

Bireylerin her türlü duygu ve düşünceleri ancak dil sayesinde hayat bulur. Hayat bulan bu duygu düşünceler başka bireylere aktarılarak topluma yayılmış olur ve bu şekilde ortak bir kültürel değer yaratılmış olur.  Dil olmasaydı insanların sosyal bir yapı oluşturmaları ve dolayısıyla ortak bir değer hazinesi oluşturmaları mümkün olmayacaktır. Bir milletin dili ne kadar zengin ve hareketli ise kültür de o denli zengin olacaktır. Bu bakımdan diline gerekli değeri vermeyen toplumlar kültür değerlerini kaybeder ve sonuç olarak millet olma özelliğini yitirir. Unutmayın dil kültür binasının iskeletidir.

Kültürün Dile Etkisi

Dil ve kültür ilişkisi altında dilin kültürün koruyucusu ve onu gelecek kuşaklara taşıma rolünün yanında bir de kültürün dili şekillendirme, geliştirme ve yönlendirme rolü bulunmaktadır. Mehmet Kaplan “Her millet, dilini ve kültürünü yüzyıllar boyunca yoğurur. Bu esnada akan bir nehir gibi içinden geçtiği her topraktan bazı unsurları alır. Her medenî milletin konuşma ve yazı dili karşılaştığı medeniyetlerden alınma kelime ve deyimlerle doludur. Bu bakımdan her milletin dili o milletin çağlar boyunca yaşadığı tarihin adeta özetidir.” demiştir. Mehmet Kaplan’ın bu sözleri bir milletin binlerce yıl süren serüveninden ve kültüründen dilin nasıl etkilendiğini en iyi açıklayan sözlerdir. Çünkü dil, milletin yaşadıklarından etkilenen, yaşanmışlıklara göre şekillenen, tüm yaşanmışlıkları üzerinde taşıyan canlı bir varlıktır.

Türkçenin tarihi gelişimine göz attığımızda aynı zamanda Türk tarihi hakkında yorumlarda bulunabiliyoruz. İslamiyet’in kabulü ve İslam coğrafyasına komşu olmamızla birlikte dilimize Arapça ve Farsça birçok kelime dâhil olmuştur. Hatta Arapça ve Farsça bazı dil bilgisi kurallarını da Türkçede uygulamaya çalışmışız. Dilimizin bu hale gelmesinde bu coğrafyada Araplar ve Farslarla yaşadığımız derin ilişkilerin rolü vardır. Tanzimat döneminde Batıya karşı olan müthiş ilgimiz bizi bu sefer Batı kültürüne sevk etmiştir. Her alanda batı kültürünü ülkemize getirirken onların dilleri de bizi etkilemiş. Özellikle Tanzimat Döneminde Fransızcadan birçok kelime dilimize yerleşmiştir. Bu kısa tarihi özetinden rahatlıkla anlayabildiğimiz gibi Türkçemiz atalarımızın yöneldiği millet ve kültürlerden etkilenmiştir. İlişki içerisine girdiğimiz toplumlardan aldığımız kültürel unsurlarla  beraber kelimeler de Türkçemize yerleşmiştir. O zaman özetlemek gerekirse kültürdeki herhangi bir değişim direkt dile de yansır ve onun gelişimini bizzat etkiler. Bir ağaç benzetmesi yapacak olursak ağacın yaprakları dil ise o ağacın kökleri ise kültür olur. Kültürden beslenemeyen bir dil kurumaya mahkum olur.