Divan Edebiyat Sanatçıları – Divan Edebiyat Şairleri

Divan Edebiyatı Şairleri, süslü ve sanatlı bir gelenek olan “divan edebiyatı” çerçevesinde altı asırlık süreçte eser veren ve eserleri günümüze kadar gelen sanatçıları kapsamaktadır. Medrese eğitimi alan, Arapça ve Farsçaya hakim kişilerden oluşan divan şairleri, kendi çevrelerinde anlaşılabilecek eserler vermiştir.

Bu yazımızda “Divan Edebiyatı Sanatçıları ve Eserlerini” yüzyıllara göre sizlere aktaracağız. AYT Edebiyat kapsamında da önemli olan ve her sene bir sorunun geldiği divan sanatçıları konusunu ve şairlerin özelliklerini maddeler halinde sizlere aktaracağız.

Divan Edebiyatı Şairleri

Daha kolay anlaşılması ve gruplandırılabilmesi için divan edebiyat şairleri listesini yüzyıllara göre ele almalıyız. 13.yüzyıldan 19.yüzyıla divan sanatçıları şu şekildedir:

13.Yüzyıl Divan Şairleri

HOCA DEHHANİ

• 13. yüzyıl şairidir.
• Divan edebiyatının ilk temsilcisi ve kurucusu olarak bilinir.
• Tasavvufun egemen olduğu yüzyılda din dışı konuları ele almıştır.
• Aşk, içki, bahar gibi lirik konuları işlemiştir.
• İlk Türkçe kaside yazan şairlerdendir.
• Divanı olmayan şairin günümüzde nüshası olmayan 20 bin beyitlik Selçuklu Şehnamesi adlı mesnevisi vardır.

MEVLÂNÂ CELÂLEDDÎN-i RÛMÎ

• 13. yüzyılda Afganistan’ın Belh şehrinde doğmuş ve daha sonra Anadolu’ya gelmiştir.
• Mevlana Anadolu’da “Rumi” adıyla anılmıştır.
• Eserlerini Farsça yazmış ve aruz ölçüsünü tercih etmiştir.
• Eserlerinde tasavvufu ve dini konuları işlemiştir.
• İnsan sevgisini yansıttığı eserleriyle tüm dünyada tanınmıştır.
• Yunus Emre ile birlikte Anadolu’nun en önemli mutasavvıflarındandır.
• 2017 yılı UNESCO tarafından “Dünya Mevlana Yılı” ilan edilmiştir.
• Ölüm yıldönümünde “şeb-i arus” törenleri yapılır.

Eserleri:

• Mesnevi (Farsça – 25 bin beyit)
• Divan-ı Kebir (Gazel ve rubaileri yer alır.)
• Fihi Ma fih (Dini sohbetlerini barındırır.)
• Mecalis-i Seb’a (7 vaazını içerir.)
• Mektubat (Yazdığı mektupları içerir.)

SULTAN VELED

• Mevlana’nın oğludur ve Mevlevi tarikatını kurarak esaslarını ve ayinlerini belirlemiştir.
• Tüm şiirleri din ve tasavvufla ilgilidir.
• Eserlerini Farsça yazsa da Türkçe yazılmış şiirleri de bulunur.

Eserleri:

• Divan-ı Sultan Veled
• İbtidâname (Mesnevi)
• Rebâbname
• İntihânâme (Mesnevi)

AHMET FAKİH

• Horosan’dan Konya’ya göç etmiştir.
• Din bilgini olan şair Hoca Ahmed Fakîh ya da Sultan Hoca Fakîh isimleriyle tanınmıştır.

Eserleri:

• Çarhname (86 beyitlik kaside)
• Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerîfe (339 beyitlik mesnevide mukaddes yerler anlatılmıştır.)

ŞEYYAD HAMZA

• Şiirlerini hem hece hem de aruz ölçüsünü kullanmıştır.
• Hece ölçüsünü kullandığı şiirlerinde daha başarılı olmuştur.
• Gazel, kaside, mesnevi nazım biçimlerinde eser yazmıştır.
• En önemli eseri 1529 beyitlik Yusuf ve Züleyha mesnevisidir.

Eserleri:

• Yusuf ve Züleyha (1529 beyitlik mesnevi)

14.Yüzyıl Divan Şairleri

GÜLŞEHRİ

• 13. yüzyıl sonları ve 14. yüzyıl başlarında yaşamıştır.
• Mevlana’dan çok etkilenmiş, Kırşehir’de Mevlevi tekkesi kurmuştur.
• İslam bilgisi fazladır ve bu yönde şiirler yazmıştır.
• Şiirlerinde Türkçeye bağlı kalmıştır.
• Farsçadan Türkçeye eser çevirmiştir.
• Mahlas kullanan ilk divan şairidir.
• Mantıku’t Tayr, İranlı sufi şair Ferîdüddîn-i Attâr tarafından kaleme alınmış bir mesnevidir.
• Gülşehri, kuş dili anlamına gelen Mantıku’t Tayr adlı eseri eklemeler yaparak Türkçeye çevirerek ün kazanmıştır.

Eserleri:

• Mantıku’t Tayr (Kuş Dili anlamına gelen mesnevinin Türkçeye tercümesi)
• Felekname
• Aruz Risalesi
• Kuduri Tercümesi

AŞIK PAŞA

• 13. yüzyıl sonları ve 14. yüzyıl başlarında yaşamıştır.
• Asıl adı Ali olan şair aşık mahlasını almıştır.
• Mevlana ve Yunus Emre etkisinde kalmış ve tasavvufi konuları işlemiştir.
• Türkçeye karşı olumsuz bakışa karşı çıkarak Türkçe yazmıştır.
• Türkçe bilinci yüksek bir şairdir.
• Hem aruz hem de hece ölçüsünü kullanmıştır.
• En önemli eseri 12.000 beyitlik Garipname mesnevisidir.

Eserleri:

• Garipname (Mesnevi)
• Fakrname (161 beyitlik mesnevi)
• Vasf-ı Hâl
• Kimya Risalesi

AHMEDİ

• 14. yüzyılın (1334-1413) ikinci yarısında yaşamıştır.
• Yaşadığı dönemin büyük şairlerindendir.
• İlk başarılı divan sahibi şairdir.
• Din dışındaki konuları işlemiş, halk dilini şiire yansıtmıştır.
• İran ve Arap şiir biçimlerini Türk şiirine dahil etmeye çalışmıştır.
• Türk edebiyatında ilk “İskendername“yi 20.000 beyitlik mesnevi olarak yazmıştır.

Eserleri:

• Cemşid ü Hurşit (Mesnevi)
• İskendername (Mesnevi)
• Cemşid u Hurşid (5000 beyitlik mesnevi)
• Divan

KADI BURHANEDDİN

• Çok iyi bir İslam eğitimi almış hükümdar bir şairdir.
• Babasının yerine kadı olmuş, daha sonra Sivas’ta Kadı Burhaneddin devletini kurmuştur.
• Akkoyunlularla olan mücadelesini kaybedip öldürülmüştür.
• Tuyuğ nazım şeklini divan edebiyatına kazandıran ve en çok kullanan kişidir.
• Şiirlerinde Azerbaycan ağzını kullanmıştır.
• Şiirlerinde aşk, şarap ve eğlenceden bahsetmiştir.
• 1500 gazel, 119 tuyuğ ve 20 rubai biçimindeki şiirlerini divanında toplamıştır.

Eserleri:

• Divan

SEYYİT NESİMİ

• 14. yüzyıl ve 15. yüzyılın başında yaşamış bir sanatçıdır.
• Azeri Türkçesinin Fuzuli’den önceki en büyük ustasıdır.
• Şiirlerinde tasavvufi konuları, ilahi aşkı işlemiştir.
• Şairlik gücünü Hurufiliği yaymak için kullanmıştır.
• Şiirlerini Türkçe, Arapça ve Farsça yazmıştır.
• Tuyuğ nazım biçiminde başarılı eserler vermiştir.

Eserleri:

• Divan (Türkçe ve Farsça iki divanı vardır.)
• Mukaddimetü’l-Hakâyık

15.Yüzyıl Divan Şairleri

ŞEYHİ

• 15.yüzyıl sanatçısı olan şair, bu yüzyılın en önemli isimlerindendir.
• Asıl adı Sinan’dır.
• İran’a gidip tıp eğitimi alır, tasavvufu ve edebiyatı öğrenir.
• Kaside ve mesnevileriyle tanınmıştır.
• Din dışı konularda şiirler yazmıştır.
• Yaşadığı bir olay sonrasında 126 beyitlik alegorik ve sembolik unsurlar barındıran “Harname”yi yazmıştır.

Eserleri:

• Harname (Mesnevi – fabl özelliği taşır)
• Hüsrev ü Şirin (6944 beyitlik mesnevi)
• Divan

SÜLEYMAN ÇELEBİ

• 14-15. yüzyıllarda yaşamıştır.
• Bursa’daki Ulucami’de imamlık yapmıştır.
• Vesiletü’n Necat adlı mesnevisi halk arasında “Mevlit” olarak ün salmıştır ve Türk kültürü içinde önemli bir yer edinmiştir.

Mevlit: Divan edebiyatında Hz.Muhammed’e övgü amaçlı yazılan bir nazım türüdür. Mevlitte Hz.Muhammed’in doğumu, çocukluğu, hayatı, ahlakı ve gazaları anlatılır. Türk edebiyatında onlarca mevlit yazılmasına rağmen hiçbirisi Süleyman Çelebi’nin mevliti kadar etkili olmamıştır.

Eserleri:

• Vesiletü’n Necat (Mevlit)
• Hüsrev ü Şirin (Mesnevi)
• Divan

AHMET PAŞA

• 15. yüzyıl sanatçısıdır.
• Şeyhi’den sonra bu yüzyılın en büyük şairidir ve döneminde “Sultanu’ş-Şuara” olarak anılmıştır.
• Kendisinden sonraki şairleri etkilemiştir.
• Fatih Sultan Mehmet’in hocasıdır.
• Kerem redifli kasidesiyle meşhurdur.
• Din dışı konuları işlemiş ve Türkçeyi kullanmıştır.

Eserleri:

• Divan

ALİ ŞİR NEVAİ

• 15. yüzyıl sanatçısı ve bilginidir.
• Çağatay edebiyatının en büyük ismidir.
• Şairliğinin yanında düşünür ve devlet adamlığı yönü de vardır.
• İlk tezkire yazan ve hamse sahibi olan sanatçıdır.
• Hem edebiyata hem de Türk diline önemli katkıları olan bir isimdir.

Eserleri:

• Divan (dört tane)
• Muhakemet-ül Lugateyn (Türkçenin Farsçadan üstün olduğu savunulur.)
• Mecalisü’n Nefais (ilk tezkire)
• Mizan’ül Evzan

NECATİ BEY

• 15. yüzyıl sanatçısıdır.
• Büyük bir şair olarak kendisinden sonrakileri etkilemiştir.
• Mahallileşme akımının izlerini ilk defa Necati’nin şiirlerinde görürüz.
• Türkçenin şiir dili olması yönünde çaba göstermiştir.
• Şiirlerinde atasözü ve halk söyleyişlerine yer vermiştir.
• Yaşadığı dönemde Hüsrev-i Rum olarak anılmıştır.

Eserleri:

• Divan

16.Yüzyıl Divan Şairleri

16. yüzyıl Osmanlı Devleti’nin en parlak dönemlerinden birisidir ki devletin bu eşsiz gücü kendisini sanatta da göstermiştir. Divan edebiyatının en zengin ve yaratıcı dönemlerinden birisi de 16. yüzyıl olarak değerlendirilmektedir. Bu dönemde divan edebiyatı kendi büyük üstatlarını yetiştirmiş ve çok başarılı eserler bu dönemde kaleme alınmıştır.

TAŞLICALI YAHYA

• 16. yüzyıl sanatçısıdır.
• Yeniçeri bünyesinde askerdir ancak şairlik yönüyle dikkat çekmiştir.
• Fuzuli ile birlikte en ünlü mesnevi şairidir.
• Hamse sahibidir. (Yani beş mesnevisi vardır.)
• Eserlerinde mahalli unsurlar, atasözleri ve halk söyleyişleri yer alır.
• Şehzade Mustafa Mersiyesi ile şöhret kazanmıştır.

Eserleri:

• Divan
• Şehrengîz-i Edirne
• Şehrengîz-i İstanbul
• Şâh u Gedâ (Mesnevi)
• Gencîne-i Râz (Mesnevi – dini-tasavvufi konulu)
• Yusuf u Züleyha (5179 beyitlik mesnevi)
• Kitâb-ı Usûl (Usulname) (3100 beyitlik mesnevi)
• Gülşen-i Envâr (2810 beyitlik mesnevi)

BAĞDATLI RUHİ

• 16. yüzyıl sanatçısıdır.
• Bağdat’ta yaşadığı için bu lakap verilmiştir.
• Sosyal hayata ve olaylara duyarlı olan şair yergileriyle meşhurdur.
• Daha çok Fuzuli’den etkilenmiştir.
• Şiirlerinde dini ve tasavvufi konuları işlemiştir.
• Daha çok gazel nazım biçiminde şiir yazmıştır.
• En ünlü eseri divanında yer alan “terkibibent” şiiridir.
• 17 bentten oluşan terkibibendi, yaşadığı dönemin aksayan yönlerini göstermesi bakımından önemlidir.

Eserleri:

• Divan
• Terkibibent (17 bentlik eser)

FUZULİ

• 16. yüzyıl sanatçısıdır.
• Asıl adı Mehmet olan Fuzuli mahlasını seçmiştir.
• Fuzuli mahlasını seçerek başka şairlerle şiirlerinin karışma ihtimalini azaltmıştır.
• Arapça ve Farsçayı da çok iyi bilen şair şiirlerini Azeri Türkçesiyle söylemiştir.
• Arapça, Farsça ve Türkçe olmak üzere üç divanı vardır.
• Fuzuli bir gazel şairidir ve daha çok aşıkhane gazel yazmıştır.
• Divan edebiyatının ızdırap şairi olarak da bilinir.
• Aynı zamanda divan şiirinin en lirik şairidir.
• Şiirlerinde tasavvufa ve aşka sıklıkla yer vermiştir ancak bu aşk ilahi bir aşktır.
• Leyla ve Mecnun adlı mesnevisinde de beşeri aşktan ilahi aşka yükselişi anlatmıştır.
• Kanuni Sultan Süleyman’a yazdığı “Şikayetname” edebiyatımızdaki en meşhur mektuptur.
• “Su Kasidesi” adlı naatı unutulmaz bir eserdir.

Eserleri:

• Divan (Türkçe, Arapça ve Farsça)
• Leyla ile Mecnun (mesnevi)
• Şikâyetname
• Hadikatü’s Süeda (Kerbela olayını anlatır)
• Hadis-i Erbain Tercümesi (Kırk Hadis)
• Risale·i Sıhhat ü Maraz (Sağlıkla ilgili)
• Beng ü Bade (440 beyitlik mesnevi)
• Enisü’l Kalb
• Rind ü Zahit (Farsça)
• Sakiname (327 beyit, Farsça)

BAKİ

• 16. yüzyıl sanatçısıdır.
• Fuzuli ile birlikte dönemin en büyük şairidir.
• Yaşadığı dönemde Sultanü’ş Şuara (Şairler Sultanı) olarak anılmıştır.
• Çok sayıda kaside yazsa da daha çok bir gazel şairi olarak bilinir.
• Rindane gazelin en büyük isimlerindendir.
• Tasavvufa hakim olmasına rağmen şiirlerinde tasavvuftan ziyade din dışı konuları işlemiştir.
• Dini konulardan uzak görüntüsü nedeniyle çok istediği “şeyhülislam” makamına getirilmemiştir.
• Mahallileşme akımının öncülerinden olmuştur.
• Şiirlerinde İstanbul Türkçesini kullanmış, deyim, atasözleri ve halk söyleyişlerini şiire dahil etmiştir.
• İstanbul’un mevsimleri, mehtaplı geceleri, güzelleri ve doğası şiirlerinde yer bulur.
• Fuzuli acıların şairi olurken Baki zevk ve eğlenceye düşkün rindane bir şairdir.
• Çok sevdiği Kanuni Sultan Süleyman’ın ölümü sonrasında terkibibent biçiminde yazdığı Kanuni Mersiyesi oldukça meşhurdur.

Eserleri:

• Divan
• Fezail-i Cihad (Arapçadan tercüme)
• Fezail-i Mekke (Arapçadan tercüme)
• Hadis-i Erbain Tercümesi

ZATİ

• 16. yüzyıl sanatçısıdır.
• Baki dahil birçok genç şairin hocalığını yapmıştır.
• Gazel ve kaside biçiminde şiir yazmıştır.
• Üç divan oluşturacak kadar şiir yazdığından kusurlarıyla eleştirilmiştir.

Eserleri:

• Şem ü Pervane
• Ahmed ü Mahmud
• Ferruhname
• Siyer-i Nebi
• Fal-i Kur’an
• Edirne Şehrengizi

HAYALİ

• 16. yüzyıl sanatçısıdır.
• Saray çevresinde saygın bir şair olarak kendine yer bulmuştur.
• Döneminde Melik-üş-şuarâ (Şairlerin Sultanı), Diyâr-ı Rûm’un Sultân-ı Şuarâsı (Rûm Topraklarının Şairlerinin Sultanı) ve Hayâlî-i Meşhûr (Meşhur Hayâlî) gibi isimlerle anılmıştır.
• Sade bir yaşamı vardır ancak zengin hayal dünyasıyla şiirlerini beslemiştir.

Eserleri:

• Divan

17.Yüzyıl Divan Şairleri

16.yüzyılda divan edebiyatı Osmanlı Devleti’ne paralel olarak güçlenmiş ve 17.yüzyıla gelindiğinde divan edebiyatı olgunluğa kavuşmuştur. Bu dönemde İran edebiyatının taklit edilmesi terk edilmiş ve bu dönem sanatçıları diğer edebiyatlara göre kendilerini üstün görmüşlerdir. Bu dönemde divan edebiyatının simge isimleri yetişmiştir.

NEF’İ

• 17. yüzyıl sanatçısıdır.
• Erzurum’da doğan sanatçının asıl adı Ömer’dir.
• Faydalı anlamında Nef’i mahlasını seçmiştir.
• Kasideleriyle döneminde övgüler almış ancak daha sonra hicivleriyle devlet erkanını kızdırmıştır.
• Hicivleriyle oldukça meşhur bir isimdir ki bu hicivler ölümüne neden olmuştur.
• En yüksek makamda olanları bile hicvetmekten geri durmamıştır.
• Mesnevi yazmayan şair kaside denilince akla gelen ilk isimdir.
• Tasavvufa ilgi duymamıştır ve sebkihindi akımının edebiyatımızdaki öncülerindendir.
• Kasidelerde kendini övdüğü fahriye bölümleri de dikkat çeker.
• Kasidelerine direkt fahriye bölümüyle başlayıp nazım biçiminin yapısını değiştirmiştir.
• Övme, övünme ve yermede abartılı bir tarzı vardır.
• Övgü ve yergide Türk edebiyatının en büyük şairlerinden birisidir.
• Şiirlerinde tezat sanatına ve Farsça tamlamalara çokça rastlanır.

Eserleri:

• Divan (Farsça ve Türkçe)
• Siham-ı Kaza (Kaza okları anlamına gelen eserde hicivleri yer alır.)
• Tuhfetü’l Uşşak (97 beyitlik kaside)

NABİ

• 17. yüzyıl sanatçısıdır.
• Urfa’da doğmuş ve iyi bir eğitim alarak Arapça ile Farsçayı öğrenmiştir.
• Hikemi tarzının ve didaktik şiirin edebiyatımızdaki önemli temsilcisidir.
• Eserlerinde duygu ve hayal yerine düşüncelere yer vermiştir.
• Yaşadığı dönemde Şeyhü’ş Şuara (Şairlerin Şeyhi) olarak anılmıştır.
• Şiirlerinde hikmetli sözlere ve atasözlerine yer vermiştir.
• Toplumsal sorunları şiirlerinde dile getirmiştir.
• Muskiye ilgi duymuş, kendi gazelini “rehavi” makamında bestelemiştir.
• Şiir dışında birçok nesir eseri de bulunur.
• Şiirlerini sade ve anlaşılır bir dille yazsa da nesirlerinde ağır ve süslü bir dil tercih etmiştir.

Eserleri:

• Divan (Türkçe ve Farsça)
• Hayriye (Oğlu için yazdığı, didaktik bir mesnevi)
• Hayrabad (mesnevi)
• Tuhfetü’l Harameyn (Gezi yazıları)
• Surname

NEVİZADE ATAİ

• 17. yüzyıl sanatçısıdır.
• Gazel ve kaside şiirleri yazsa da asıl ününü mesnevilerle sağlamıştır.
• Dili oldukça ağırdır.
• Bazı mesnevilerinde İstanbul’a ait farklı görüntülere, mahalli yaşama yer vermiştir.
• Mesnevilere yerli unsurlar katarak İran etkisini kırmaya çalışmıştır.

Eserleri:

• Âlemnümâ (Sâkinâme)
• Nefhatü’l-Ezhâr
• Sohbetü’l-Ebkâr
• Hefthân (mesnevi)
• Hilyetü’l- Efkâr

NEŞATİ

• 17. yüzyıl sanatçısıdır.
• Mevlevi şeyhi olduğu için “Neşati Dede” olarak anılmıştır.
• Sebkihindi akımının temsilcisidir.
• Kaside yazsa da asıl ününü gazelleriyle sağlamıştır.
• Tasavvuf kavramlarını hayalleriyle zenginleştirmiş, şiirlerinde mecazlara ve mübalağalı ifadelere yer vermiştir.
• Nef’i’den etkilenmiş ve ona nazireler yazmıştır.

Eserleri:

• Dîvân
• Hilye (187 beyitlik mesnevi)
• Edirne Şehrengîzi (mesnevi)
• Şerh-i Müşkilât-ı Urfî

ŞEYHÜLİSLAM YAHYA

• 17. yüzyıl sanatçısıdır.
• Divan edebiyatının önde gelen gazel şairlerindendir.
• Şeyhülislam olmasına rağmen rindane ve aşıkane gazelin güzel örneklerini vermiştir.
• Biçim ve söyleyiş güzelliği olan gazelleri birçok şair tarafından takdir görmüştür.
• Şiirlerini sade bir Türkçeyle yazmış ve mahallileşme akımının unsurlara yermiştir.
• Rubai veznini gazele uygulamıştır.

Eserleri:

• Dîvân

NAİLİ

• 17. yüzyıl sanatçısıdır.
• Asıl adı Mustafa olan şair sebkihindi akımının öncülerindendir.
• Naili mahlasını kullananlarla karıştırılmamak için Naili-i Kadim ismini kullanmıştır.
• Şiirli süslü bir dille yazmış, Farsça tamlamalara yer vermiştir.
• Divan edebiyatında şarkı nazım biçiminde şiir yazan ilk isim Naili’dir.
• Şiirlerinde gereksiz söz kullanmayarak söyleyişe önem göstermiştir.

Eserleri:

• Dîvân

AZMİZADE HALETİ

• 17. yüzyıl sanatçısıdır.
• Manzum ve mensur birçok eser yazmıştır.
• Divan edebiyatında en çok rubai yazan isimdir.
• Divanında topladığı rubailerle tanınmıştır.
• Rubai dışındaki şiirlerinde sanatsal yön kuvvetli değildir.

Eserleri:

• Dîvân
• Ahlâk-ı Muhsini
• Sâki-nâme (520 beyitlik mesnevi)
• Münşeat (Mektuplarını içerir.)
• Mihr ü Mah

18.Yüzyıl Divan Şairleri

Divan edebiyatının son büyük dönemini içerir ve aynı zamanda büyük şairlerin yetiştiği son dönemdir. Bu yüzyılda divan şiirinde mahallileşme akımı etkilidir ve dönem şiirlerin şarkı ön plana çıkar.

NEDİM

• 18. yüzyıl sanatçısıdır.
• Asıl adı Ahmet olan sanatçı İstanbul’da doğmuş ve iyi bir eğitim almıştır.
• Lale Devri’nin simge ismidir.
• Lale Devri’nin eğlencelerini ve sosyal yaşamını şiirlerine yansıtmıştır.
• Mahallileşme akımının 18.yüzyıldaki temsilcisidir.
• Şiirlerinde İstanbul Türkçesini kullanmış, İstanbul mekanlarını ve hayatını eserlerine yansıtmıştır.
• Tasavvufi aşk onun şiirlerinde yoktur.
• Şiirlerinde gerçek aşkı, güzelleri ve hayatın güzelliklerini işlemiştir.
• Şarkılarında hüzünden ziyade yaşamın eğlenceli yönünü yansıtmıştır.
• Divan edebiyatının soyut dünyasından sıyrılarak gerçekleri anlatmıştır.
• Şarkı türünün en başarılı sanatçısıdır.
• Şuhane gazelleriyle dikkat çeker.
• Hece ölçüsüyle de şiirler yazmıştır.
• Aruz ölçüsüyle yazdığı şiirlerde müzikaliteye önem vermiş ve bu nedenle birçok şiiri kolayca bestelenmiştir.

Eserleri:

• Dîvân
• Sahaifü’l-Ahbar (Tercüme eser)

ŞEYH GALİP

• 18. yüzyıl sanatçısıdır.
• Asıl adı Muhammet Esat olan sanatçı, divan edebiyatının son büyük şairi olarak kabul görür.
• Mevlevi şeyhi olan Şeyh Galip, sebkihindi akımının önemli bir temsilcisidir.
• Sebkihindi tarzında anlaşılması zor, kapalı şiirler yazmıştır.
• Alışılmış mazmunlar yerine yeni mazmunlar kullanmaya gayret etmiştir.
• Şiirleri soyut kavramlarla ve hayali unsurlarla bezenmiştir.
• Neredeyse tüm şiirlerinde tasavvufi aşkı işlemiştir.
• Hece ölçüsüyle bir koşma da yazmıştır.
• Yenilikçi bir şair olmasına rağmen divan edebiyatı geleneğinden kopmamıştır.

Eserleri:

• Dîvân
• Hüsn ü Aşk
• Şerh-i Cezîre-i Mesnevi
• Es-Sohbetü’s-Sâfiyye

SÜNBÜLZADE VEHBİ

• 18. yüzyıl sanatçısıdır.
• Asıl adı Mehmet olan sanatçı Maraş’ta doğmuştur.
• Şiirlerinde yerel konulara değinmiş, atasözleri ve deyimleri şiire dahil etmiştir.
• Büyük şairlerdeki şiirsellik bulunmaz eserlerinde.
• Şiirlerinde daha çok biçime önem vermiştir.

Eserleri:

• Divan
• Lutfiyye (1181 beyitlik nasihat eseri)
• Tuhfe-i Vehbi (Farsça-Türkçe sözlük)
• Nuhbe-i Vehbi (Arapça-Türkçe sözlük)
• Şevkengiz

ENDERUNLU FAZIL

• 18. yüzyıl sanatçısıdır.
• Asıl adı Hüseyin olan sanatçı Enderun’da yetiştiği için bu isimle anılmıştır.
• Eğlenceye ve aşka düşkün yapısıyla hayatı zorlu geçmiştir.
• Mahallileşme akımının temsilcilerindendir.
• Mesnevi tarzındaki manzum hikayeleriyle tanınmıştır.
• Zenanname (Kadınlar Kitabı) adlı kitabı toplatılmıştır ki bu da ilktir.

Eserleri:

• Divan
• Hubanname
• Defter-i Aşk
• Çenginame
• Zenanname

FITNAT HANIM

• 18. yüzyıl sanatçısıdır.
• Kadın şairler arasında en meşhur olanıdır.
• Nedim’in etkisinde kalmış ve şiirlerinde İstanbul’dan izler barınır.
• Şiirlerinde çoğunlukla bülbül, gül, şebboy, nergis, sümbül, ruh, hat gibi mazmunları işlemiştir.
• Neredeyse her nazım biçiminden oluşan küçük bir divanı bulunur.

Eserleri:

• Divan

19.Yüzyıl Divan Şairleri

Divan edebiyatının son yüzyılı olan 19.yüzyılda büyük sanatçılar yetişmemiş ve divan edebiyatı geleneği yerine Batı edebiyatlarından alınan yenilikler şiirimize egemen olmaya başlamıştır.

ENDERUNLU VASIF

• 19. yüzyıl sanatçısıdır.
• Asıl adı “Osman Vasıf” olan sanatçı Enderun’da yetiştiği için bu adla anılmıştır.
• Yaşadığı dönemin en önemli mahallileşme akımı temsilcisidir.
• Divan edebiyatında şarkı nazım biçiminde en çok eser veren isimdir.
• Nedim’in etkisinde kalarak İstanbul’u, şehrin giyim kuşamını, İstanbul parklarını ve boğazını şiirlerinde anlatmıştır.
• Ziya Paşa ve Namık Kemal çeşitli eserlerinde Enderunlu Vasıf ile ilgili düşüncelerini dile getirmiş, yetenekli bir şair ancak kültür birikimin yetersiz olduğunu söylemiştir.

Eserleri:

• Divan

KEÇECİZADE İZZET MOLLA

• 19. yüzyıl sanatçısıdır.
• Geleneğin son şairlerinden birisi olarak kabul görür.
• Divan edebiyatı ile Tanzimat Dönemi arasında bir köprü olmuştur.
• Mevlevi tarikatına yakın olduğundan gazellerinde Mevlana’dan bahsetmiştir.
• Şeyh Galip ve Nabi’nin etkisinde kalmıştır.
• Hece ölçüsüyle türkü de yazmıştır.
• Nazireyi seven bir şairdir. (Gülşen-i Aşk mesnevisini Şeyh Galib’in Hüsn ü Aşk’a nazire yaparak yazmıştır.)

Eserleri:

• Divan
• Bahar-ı Efkâr (Mevlana’ya ithaf ettiği divan)
• Hazan-ı Asar
• Mihnetkeşan (Hiciv türünde mesnevi)
• Gülşen-i Aşk (290 beyitlik mesnevi)

LESKOFÇALI GALİP

• 19. yüzyıl sanatçısıdır.
• Encümen-i Şuara topluluğunun kurucusudur.
• Yenilikçi şiire karşı çıkmış ve divan geleneğine bağlı kalmıştır.
• Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi isimleri etkilemiştir.
• Şiirlerinde tasavvufun izleri görülür.
• Şiirlerinde anlam kapalı, dili oldukça ağırdır.

Eserleri:

• Divan

LEYLA HANIM

• 19. yüzyıl sanatçısıdır.
• Dayısı olan Keçecizade İzzet Molla’dan dersler almıştır.
• Şiirlerinde Şeyh Galib’in etkisi vardır.
• Mevleli tarikatına yakınlık göstermiş ve Mevlana’ya çeşitli methiyeler yazmıştır.
• Şiirlerinde genellikle beşeri aşkı işlemiştir.

Eserleri:

• Divan

ŞEREF HANIM

• 19. yüzyıl sanatçısıdır.
• Kerbela mersiyeleriyle tanınmıştır.
• Nedim tarzı şiirlerinin yanında Nabi tarzı yani hakimane beyitleri de bulunur.
• Divanında çok sayıda nazım biçiminde yazılmış 677 şiir bulunur.

Eserleri:

• Divan

AYT Edebiyat İçin Hangi Sanatçılar Önemli?

AYT Edebiyat çalışması yapan herkesin divan edebiyatı sanatçılarına ağırlık vermesi gerekiyor çünkü her sene ortalama olarak 2 soru sanatçılardan çıkmaktadır. Her sanatçı önemlidir ve sınavda karşımıza çıkabilir ancak öncelikle son 5 yılda sınavda çıkan sanatçılara ve verilen ipuçlarına göz atalım:

2022

• Nefi (Hiciv ve kasideleriyle meşhur)
• Necati (Hüsrev-Rum adı)

2021

• Ahmet Paşa (Kerem redifli şiiri)

2020

• Baki (Kanuni Mersiyesi + Sultanü’ş Şuara)
• Nabi (Hikemi tarzın kurucusu)
• Harname (Şeyhi)

2019

• Ali Şir Nevai + Sehi Bey (İlk tezkireler)
• Ahmedi (İskendername), Nabi (Hayrabad), Şeyh Galip (Hüsn ü Aşk)

2018

• Şeyh Galip (Hüsn ü Aşk)
• Mantıku’t Tayr (Gülşehri)

Sınava Çalışırken Mutlaka Ezberlemeniz Gerekenler:

• Fuzuli ⇒ Leyla ve Mecnun / Şikayetname / Su Kasidesi
• Nefi ⇒ Siham-ı Kaza
• Nedim ⇒ En ünlü şarkılar
• Süleyman Çelebi ⇒ Vesiletü’n Necat (Mevlit)
• Naili ⇒ ilk şarkı örnekleri
• Şeyhi ⇒ Harname
• Aşık Paşa ⇒ Garipname
• Taşlıcalı Yahya ⇒ Hamse
• Bağdatlı Ruhi ⇒ Terkibibent
• Âşıkane gazel: Fuzuli
• Rindâne gazel: Baki
• Şûhâne gazel: Nedim
• Hakimâne gazel: Nabi

Divan Edebiyatı Şairleri PDF + Video (Deniz Hoca)

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “AYT Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Divan Edebiyatı Sanatçıları PDF Çalışma Kağıdı” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ Divan Edebiyatı
⇒ 10.Sınıf Ders Konuları
⇒ TYT Türkçe Notları PDF
⇒ AYT Edebiyat Notları PDF