Başkasına ait olan sözlerin, cümlelerin yorum katılmadan ve hiçbir değişikliğe uğratılmadan olduğu gibi aktarılmasına “Doğrudan anlatım” denir. Özellikle bilim adamı, siyasetçi, yazar ve liderlerin önemli sözlerini hiçbir değişikliğe yer vermeden günlük yaşamımızda sıklıkla kullanırız.
Örneğin Atatürk’ün “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” sözünü sahip olduğu öneme istinaden günlük hayatımızda şu şekilde kullanırız: Atatürk “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” demiştir. Bu cümlede Atatürk’ün sözünü olduğu gibi aktardığımızdan doğrudan anlatım özelliği vardır. Ancak bu sözü “Atatürk hayatta en hakiki mürşitin ilim olduğunu söyler.” şeklinde aktarırsak bu dolaylı anlatım olur.
DİKKAT! Doğrudan anlatım cümleleri genellikle tırnak içinde gösterilir, cümle sonuna gelmesi gereken noktalama işareti tırnaktan önce konur.
Einstein “Hayat bisiklet gibidir, dengeyi kaybetmemek için ilerlemek gerekir.” diyerek ilerlemenin önemini vurgulamıştır.
Doğrudan Anlatım Örnekleri
⇒ Atatürk “Yurtta sulh, cihanda sulh” diyerek ülkenin yeni politikasını belirlemişti. (Atatürk’ün sözü değiştirilmeden ve yorum yapılmadan olduğu gibi cümle içinde kullanılmıştır.)
⇒ Yenilgiyle günü tamamlayan futbol takımının kaptanı “Önümüzdeki haftalarda yapacağımız galibiyet serileriyle tekrar zirveye oynayacağız.” dedi. (Futbolcunun sözleri hiçbir değişikliğe uğratılmadan olduğu gibi aktarılmıştır.)
⇒ İnsanların bu kadar vurdumduymaz olması beni derinden sarsıyor, derdi.
⇒ Akşam annemlerle size geleceğiz, dedi.
⇒ Öğretmenimiz derste “Tüm öğrencilerin kitap okumasını ve tatilden sonra yorumlarını sınıfla paylaşmasını istiyorum.” dedi.
⇒ Atalarımız boşuna “Ayağını yorganına göre uzat.” dememiş.
⇒ Annem, “Başına bir şey gelecek korkusuyla seni küçükken dışarıya göndermezdim.” derdi.
⇒ Ona özellikle “Tabağındaki yemekler bitecek.” demiştim.
⇒ Ahmet parmak kaldırıp “Öğretmenim, sınavda çıkacak konuları tekrar edebilir miyiz?” diye sormuştu.
⇒ Futbolcu sarı kart sonrasında hakeme dönüp “Hocam inan ki dokunmadım bile.” dedi.
⇒ Cumhurbaşkanı “Yeni kabineyi pazartesi günü açıklayacağız.” dedi.
⇒ Müdür Bey “İzninizi onaylamam için evrakların eksiksiz olması gerekir.” dedi.
⇒ Yeni şarkımız “Yaz aylarına damga vuracak cinsten.” dedi.
⇒ Yaşar Kemal’in “İnsan, evrende gövdesi kadar değil, gönlü kadar yer kaplar.” sözleri alkış aldı.
⇒ Ahmet Bey “İzniniz olursa bir gün daha buralarda çalışma yapmak isteriz.” dedi.
⇒ Bozkırın Tezenesi konserinde “Saygısızlık olmasın, ceketimi çıkarabilir miyim?” diyecek kadar alçak gönüllüydü.
Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için “Dolaylı Anlatım” başlıklı yazımızı da okumanızı tavsiye ediyoruz.