Düşünceyi Geliştirme Yolları

Bir yazar, oluşturduğu metnin ya da ileri sürdüğü düşüncenin diğer insanlar tarafından kabul görmesini, inandırıcı bulunmasını ve okuyucuyu etkilemesini ister. Yine aynı şekilde günlük yaşamımızda konuşmalarımızın, düşüncelerimizin insanları etkilemesini, onlara inandırıcı gelmesini bekleriz.

Tüm bunların gerçekleşmesi için yazar ya da anlatıcı birtakım yollara başvurabilmektedir. Tüm bu süreç boyunca bir yazarın ya da anlatıcının başvurduğu yöntemler, “Düşünceyi geliştirme yolları” olarak adlandırılmaktadır.

Düşünceyi Geliştirme Yolları Nelerdir?

1. Tanımlama

Kavramların ya da varlıkların belirgin özelliklerinin, onların ne olduğunun “Bu nedir? Kimdir?” sorularının cevabı olarak anlatılmasına “tanımlama” denilmektedir.

Örnek

Edebiyat, duygu ve düşüncelerin insanlarda estetik bir zevk uyandıracak şekilde yazı ve söz ile anlatılması sanatıdır.

Yukarıdaki örnekte “Edebiyat” kavramının tanımı yapılmıştır. Dikkat edilirse cümle “-dır” ek fiili ile bitmiştir.

NOT: Tanımlama cümleleri “-dır, -dir, -dur, -dür” şeklinde bittiğinden bu türdeki cümlelere dikkat edilmesi faydalı olacaktır.

2. Örnekleme

Yazar ya da anlatıcı, anlattıklarının daha iyi anlaşılabilmesi ve düşüncenin somutlaştırılması için örneklerden yararlanabilmektedir. Örnekleme genellikle soyut kalan ifadelerin anlaşılır kılınabilmesi amacıyla somutlaştırmada kullanılır. Metin içinde bir ya da daha fazla cümlede “örneğin, mesela” gibi sözcükler yer alabilir.

Örnek

Dünyada yaşayan dillere baktığımızda az ya da çok mutlaka başka bir dilden sözcük almıştır. Yaklaşık 1300 yıldır birçok farklı kültürle etkileşim içine giren Türkçe de yabancı dilden sözcük alımı yapmıştır. Mesela iklim kelimesi Arapçadan, eşofman kelimesi Fransızcadan, şeftali kelimesi Farsçadan dilimize geçmiştir.

Yukarıdaki cümlede dillerin başka dillerden sözcük alabileceği ifade edilirken örnek olarak Türkçeden birkaç kelime verilmiştir.

3. Tanık Gösterme

Yazarlar, anlattıklarının etkileyiciliğini ve inandırıcılığını arttırmak amacı ile bahsettiği konuyla ilgili daha önce ifadesi olan güvenilir ve tanınmış kişilerin sözlerine yer verebilmektedir. Özellikle cümle içlerindeki alıntı sözler etkileyiciliği arttırmak adına tanık gösterme yönteminin kullanıldığını göstermektedir.

Örnek

Her Türk evladı, istikbali için durmadan, yorulmadan ve usanmadan çalışmaya devam etmelidir. Daha önce dünyaya hükmedenlerin torunları olarak taşıdıkları potansiyelin farkında olmaları son derece önemlidir. Bu duruma dikkat çeken Atatürk de şöyle der; “Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!”

Örnekleme-Tanık Gösterme arasındaki fark: Tanık gösterme için mutlaka tanınmış kişinin sözlerine de yer verilmesi gerekmektedir. Eğer yazıda sadece tanınmış kişinin ismine yer veriliyorsa, bu tanık gösterme değil örneklendirme olmaktadır.

4. Karşılaştırma

Varlık ve kavramlar birbirleriyle karşılaştırılarak varlıkların aynı ya da farklı yönlerine dikkat çekilmesi amaçlanır. Karşılaştırma yapılarak kavram ya da varlıkların daha net kavranması sağlanabilmekte ve böylelikle anlatım güçlenmektedir. Özellikle tartışmacı, açıklayıcı ve kanıtlayıcı anlatım türlerinde karşılaştırmalara bolca yer verilmektedir.

Örnek

Makale daha ciddi bir üsluba sahipken denemelerde daha samimi, içten bir anlatım tarzı söz konusudur. Makalelerdeki kesinlik ve kanıtlama kaygısı yine denemelerde görülmeyen bir özelliktir.

5. Sayısal Verilerden Yararlanma

Bir metinde anlatılanların daha etkileyici, inandırıcı olabilmesi için bazı sayısal verilerden yararlanılabilmektedir. Düşünceyi geliştirme yöntemlerinden olan sayısal verilerden yararlanmanın daha etkili olabilmesi için kullanılan istatistiklerin, grafiklerin ve anketlerin güvenilir kaynaklardan seçilmesine gayret edilmelidir.

Örnek

Türkiye’ye gelen turist sayısı her geçen yıl artmaya devam ediyor. EGM’nin açıkladığı verilere göre bu yılın temmuz ayında geçen yılın temmuz ayına göre % 46,36’lık bir turist artışı yaşanmıştır.

6. Benzetme

Anlatılan kavramın, durumun, düşüncenin etkileyiciliğini arttırmak ve anlatılanların daha anlaşılır olmasını sağlamak adına anlatımda yer yer benzetmeler yapılabilir. Düşünceyi geliştirmenin bu yönteminde nitelik yani özellik olarak zayıf olan güçlü olana benzetilir.

Örnek

Kış mevsimi buralarda Sibirya gibi geçmekteydi. Kasım ayından neredeyse nisan ayına kadar kahverengi toprağı görmek mümkün olmuyordu.

Düşünceyi Geliştirme Yolları Video

Düşünceyi geliştirme yolları ve örneklerini detaylı bir şekilde ele aldığımız videoyu seyredebilir, kafanızdaki soruları yorum olarak bizlere ulaştırabilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ 9.Sınıf Ders Konuları
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat