Fabl, Fabl Nedir? Fabl Özellikleri

Daha çok manzum şeklinde yazılan insan dışındaki varlıklar arasında geçen hayali olayların anlatıldığı hikayelere fabl denir. İnsanlar arasında gerçekleşen olaylar alegorik bir şekilde hayvanlar arasında geçmiş gibi anlatılır. Böylelikle soyut konuların somutlaştırılması sağlanmış olur.

Bu türde çocuklara hayvanlar üzerinden hikayeler anlatılarak hayatla ilgili dersler ve öğütler verilir. İlk başlarda bir nazım türü olarak kabul edilen fabl, zamanla nesir yani düz yazı olarak da yazılmaya başlanmıştır. “Fabl” sözcüğünün hikaye manasında kullanılan ve latince kökenli olan “Fabıla” kelimesinden geldiği belirtilir.

Fabl türü denilince dünyada akla gelen ilk yazar La Fontaine‘dir. 17. yüzyılda yaşayan La Fontaine, fabllarını yazarken Hitnli Beydaba ve ünlü Yunan masalcısı Ezop’tan etkilenmesine rağmen “Fabl”ı bir tür haline getirmeyi başarmıştır.

Fablda amaç çocuklara ahlaki anlamda bir ders verebilmektir. Bu hikayelerde toplumun eleştirilen ve aksayan tarafları ele alınır.

Fabl Özellikleri

• Kahramanlar insan dışı canlı ya da cansız varlıklardır. Bu varlıklara verilen özellikler bu türün zenginliğini oluşturur.
• Teşhis ve intak sanatları kullanılır.
• Amaç özellikle de çocuklara ahlaki anlamda ders vermek, ibretlik olaylar anlatmaktır. Çoğu fablın sonunda verilen bu ders açıkça belli edilir. Bu nedenle istenilen hedefe kolayca ulaşılır.
• Ders vermek amacı güttüğünden didaktiktir.
• Şiir şeklinde ya da düz yazı olarak oluşturulabilir. İlk zamanlarda daha çok nazım şekilde kullanıldıkları görülür.
• Sözlü olarak da halk arasında yaygınlaştığı görülür.
• İşlenen konular evrenseldir.
• Olaylar genellikle bir ormanda, göl kenarında geçer.
• Bu türde birtakım hayvanlara bazı simgesel özellikler yüklenmiştir: tilkiye kurnazlık, yılana sinsilik, koyuna saflık, karıncaya çalışkanlık gibi…
• Çocukların eğitimlerinde sıklıkla kullanılan edebi türlerden biridir.
• Çocuklarda iyi davranış, yardımseverlik gibi davranışlar oluşturmayı amaçlar.
• Çocuklara hitap ettiğinden anlatımda sadelik vardır.
• Fabl dört ayrı bölümden oluşmaktadır: serim, düğüm, çözüm ve öğüt. Serim bölümünde kişi unsurları hayvanlar tanıtılır. Düğüm bölümünde olaylar gerçekleştirilir ve çözüm bölümünde olaylar bir sonuca ulaştırılır. Öğüt bölümünde ise hikayeyi oluşturan düşünce verilir.

Dünya Edebiyatında Fabl

Dünya edebiyatında fabl denilince akla gelen ilk isim La Fontaine olmaktadır. Her ne kadar başka yazarlardan etkilense de fablın bir tür haline gelmesinde büyük bir katkısı vardır.

Dünya edebiyatında bu türün ilk örneği olarak M.Ö. yaşayan Beydaba’nın Kelile ve Dimne adlı eser kabul görmektedir. Biri iyi, diğeri ise kurnaz olan iki çakaldan oluşan kahramanlar, birbirlerine kıssadan hisse hikayeler anlatmaktadır. Eser Sanskritçe olarak yazılmış ve daha sonra Arapçaya tercüme edilmiştir. Bu hikayeler bu türün gelişimine kaynaklık etmiştir.

Yine M.Ö. önce yaşayan Yunan Ezop, hayvanlar üzerinden birçok hikaye yazmıştır. Ezop masalları batıda çok meşhurdur.

Türk Edebiyatında Fabl

Türk edebiyatında yazılan ilk fabl örneği olarak Şeyhi‘nin Harname‘si kabul edilmektedir. Başına gelen bir olaydan sonra eleştiri yapmak amacıyla yazdığı Harname’de Şeyhi, bir eşek üzerinden hikayesini anlatır.

Tanzimat Döneminde de Ahmet Mithat Paşa, Kıssadan Hisse adlı kitabında dünyadaki fabl örneklerini tercüme ederken, kendi yazdığı fablları da yer vermiştir.

Orhan Veli’nin La Fontaine’den tercüme ettiği fabllar da büyük bir ilgili görmüştür.

Fabl ve Masal Farkları Nelerdir?

Bazı kaynaklar fabl türünü masalların bir alt kolu olarak göstermektedir. Ancak biz fablı ayrı bir tür olarak ele almaktayız. İki türün arasındaki farkları iyice kavrayabilmek için “fabl nedir?” sorusunun cevabını iyi bilmek gerekmektedir. Masal ve fabl arasındaki farklılıklar ise şu şekildedir:

• Masallar mutlaka bir tekerleme ile başlar. Ancak fabl türünde tekerlemeler kullanılmaz.
• Masallar iyi bir sonla biterken fabllarda ibret verici bir son olabilir.
• Masallarda insanlar kahraman olabilirken fabllarda sadece hayvanlar kahraman olmaktadır.
• Masallar nesir yani düz yazı şeklinde oluşturulurken fabl şiir ya da düz yazı şeklinde anlatılabilir.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ Masal
⇒ 9.Sınıf Ders Konuları
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat