Hürriyet Kasidesi İncelemesi

Görüp ahkâm-ı asrı münharif sıdk u selâmetten
Çekildik izzet ü ikbal ile bâb-ı hükûmetten

Usanmaz kendini insan bilenler halka hizmetten
Mürüvvet-mend olan mazluma el çekmez iânetten

Hakîr olduysa millet, şânına noksan gelir sanma
Yere düşmekle cevher, sâkıt olmaz kadr-ü kıymetten

Vücûdun kim hamir-i mâyesi hâk-i vatandandır
Ne gâm râh-ı vatanda hak olursa cevr ü mihnetten.

Muini zâlimin dünyada erbâb-ı denaettir
Köpektir zevk alan, sayyâd-ı bi-insâfa hizmetten

Hemen bir feyz-i bâkî terk eder bir zevk-i fânîye
Hayatın kadrini âli bilenler, hüsn-i şöhretten.

Nedendir halkta tul-i hayata bunca rağbetler
Nedir insana bilmem menfaat hıfz-ı emanetten.

Cihanda kendini her ferdden alçak görür ol kim
Utanmaz kendi nefsinden de ar eyler melametten

Felekten intikam almak, demektir ehl-i idrâke
Edip tezyid-i gayret müstefid olmak nedâmetten

Durup ahkâm-ı nusret ittihâd-ı kalb-i millette
Çıkar âsâr-ı rahmet, ihtilaf-ı rey-i ümmetten

Eder tedvîr-i âlem bir mekînin kuvve-i azmi
Cihân titrer sebât-ı pây-ı erbâb-ı metânetten

Kaza her feyzini her lutfunu bir vakt için saklar
Fütur etme sakın milletteki za’f u betaetten

Değildir şîr-i der-zencire töhmet acz-i akdamı
Felekte baht utansın bi-nasib- erbab-ı himmetten

Ziya dûr ise evc-i rif’atinden iztırâridir
hicâb etsin tabiat yerde kalmış kabiliyetten

Biz ol nesl-i kerîm-i dûde-i Osmaniyânız kim
Muhammerdir serâpâ mâyemiz hûn-ı hamiyetten

Biz ol âl-i himem erbâb-ı cidd ü içtihâdız kim
Cihangirâne bir devlet çıkardık bir aşiretten

Biz ol ulvi-nihâdânız ki meydân-ı hamiyette
Bize hâk-i mezar ehven gelir hâk-i mezelletten

Ne gam pür âteş-i hevl olsa da gavgâ-yı hürriyet
Kaçar mı merd olan bir can için meydân-ı gayretten

Kemend-i can-güdâz-ı ejder-i kahr olsa cellâdın
Müreccahtır yine bin kerre zencîr-i esâretten

Felek her türlü esbâb-ı cefasın toplasın gelsin
Dönersem kahbeyim millet yolunda bir azîmetten

Anılsın mesleğimde çektiğim cevr ü meşakkatler
Ki ednâ zevki âlâdır vezâretten sadâretten

Vatan bir bî-vefâ nâzende-i tannâza dönmüş kim
Ayırmaz sâdıkân-ı aşkını âlâm-ı gurbetten

Müberrâyım recâ vü havfden indimde âlidir
Vazifem menfaatten hakkım agrâz-ı hükümetten

Civânmerdân-ı milletle hazer gavgâdan ey bidâd
Erir şemşîr-i zulmün âteş-i hûn-i hamiyetten

Ne mümkün zulm ile bidâd ile imhâ-yı hürriyet
Çalış idrâki kaldır muktedirsen âdemiyetten

Gönülde cevher-i elmâsa benzer cevher-i gayret
Ezilmez şiddet-i tazyikten te’sir-i sıkletten

Ne efsunkâr imişsin ah ey didâr-ı hürriyet
Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esâretten

Senindir şimdi cezb-i kalbe kudret setr-i hüsn etme
Cemâlin ta ebed dûr olmasın enzâr-ı ümmetten

Ne yâr-ı cân imişsin ah ey ümmid-i istikbâl
Cihanı sensin azad eyleyen bin ye’s ü mihnetten

Senindir devr-i devlet hükmünü dünyaya infâz et
Hüdâ ikbâlini hıfzeylesin hür türlü âfetten

Kilâb-ı zulme kaldı gezdiğin nâzende sahrâlar
Uyan ey yâreli şîr-i jeyân bu hâb-ı gafletten 

Hürriyet Kasidesi Tahlili

Tanzimat dönemiyle birlikte Osmanlı Devleti’nin hemen her alanında bir değişiklik meydana geldi. Bununla birlikte edebiyatta da köklü değişiklikler meydana gelmiştir. Edebiyattaki bu değişimin öncüsü olanların başında da Namık Kemal gelmektedir. Namık Kemal’in Hürriyet Kasidesi adlı eseri yeniliklerle doludur. Öncelikle o dönemin bir eleştirisini yapan Namık Kemal Hürriyet Kasidesi’ne hürriyet, yurt, vatan, vatan sevgisi, halka hizmet gibi kavramları sokarak Türk şiirine yeni boyut kazandırmıştır.

Hürriyet Kasidesi, Tanzimat Edebiyatı’nın ve Namık Kemal’in en bilinen şiiridir. O dönemde bireyselliğin terk edilerek toplumun ve toplumsal bir kavram olan hürriyetin, vatan sevgisinin işlenmesi bu şiiri ön plana çıkarmıştır. Memurluk görevini terk eden Namık Kemal edebiyatın gücünü doğru kullanarak toplumu bilinçlendirmeye çalışmıştır. Bu bakımdan edebiyatçı kimliğinden sıyrılarak fikir adamı unvanı da kazanmıştır.

Hürriyet Kasidesi İncelemesi

Hürriyet Kasidesi açıklaması ile birlikte verilerek şiirin anlaşılması kolaylaştırılmaya çalışılmıştır.

1.Beyit:

Zamanın hükümlerini (hükümetçe alınan kararlar) doğruluk ve esenlikten sapmış görünce hükümet kapısından (memurluktan) şeref ve ikbalimizle çekildik.

Özellikle dış politikada hükümet tarafından önemli tavizler verilmesi üzerine Namık Kemal ve arkadaşları  verilen o tavizlere tepki olarak memurluklarından ayrılıyor. Namık Kemal ve arkadaşlarına göre o tavizleri vermek ve kararları uygulamak son derece hatalı. Bu nedenle şerefleriyle görevlerinden ayrılıyorlar. Bir de Namık Kemal ve arkadaşları edebiyatın insanları etkileme gücüne inandıklarından istifa edip daha serbest ortamda çalışmak istemişlerdir.

Ahkam-ı Asr: Asrın hükümleri

Sıdk u selamet: Doğruluk

İzzet ü İkbal: Şeref

Bab-ı Hükümet: Hükümet Kapısı

2.Beyit:

Kendini insan bilenler halka hizmet etmekten usanmaz; iyiliksever olan mazluma yardım etmekten elini çekmez.

Bu beyitte bir insan profili çiziliyor. Namık Kemal’in istediği insanın iki özelliği olmalı. Birincisi halka hizmet etmesi ikincisi ise mazluma el uzatmak. İnsanın topluma yönelik bir tarafı olmalı.Burada da yöneticilerden istediği şey halka hizmet etmeleri ve mazluma el uzatmalarıdır.

3.Beyit:

Millet itibarsız olduysa şanına noksan gelir sanma, zira cevher yere düşmekle değerinden ve kıymetinden bir şey eksilmez.

Burada milletten kasıt Osmanlı Devleti’dir. Millet bu hale düştüyse bunun suçlusu yöneticilerdir. Osmanlı’nın tarihi çok parlak olduğu için bugünkü durum onun değerini düşürmeyecektir. Cevherin yere düşmekle değer kaybetmeyeceğini bir atasözünden alarak burada iktibas sanatını da kullanmıştır şair.

Sakıt: İtibardan düşmüş

Hakir: itibarsız

4.Beyit:

Vücudun, hamurun mayası mademki vatan toprağıdır (öyleyse) vücut vatan yolunda eziyet ve sıkıntıdan toprak olursa gam değildir.

İnsanın bu dünyada tek varlığı vatan toprağıdır. Vatan topraklarında doğar, beslenir ve ölür. Bu nedenle vatan yolunda insanın eziyet çekmesi dert olmamalı.

Hamır-i Maye: Mayanın hamuru

Hak-i vatan: Vatan toprağı

Rah-ı vatan : Vatan yolu

Cevr ü mihnet: Cefa ve sıkıntı

5.Beyit:

Dünyada zalimin yardımcıları alçak kimselerdir, insafsız avcıya hizmet etmekten zevk alan köpektir.

Muini: Yardımcı

Denaet: Alçaklık

Sayyad: Avcı

10.Beyit:

Başarının şartı milletin gönül birliğinden geçer; faydalı eserler ancak fikirlerin farklılığından doğar.

Namık Kemal burada duygu bakımından birlik olunmasını istiyor. Duygu olarak birlik ancak düşünce olarak farklılığı savunuyor. Çünkü ancak farklı fikirler sayesinde ilerleme sağlayabiliriz diyor.

Ahkam-ı Nusret

İttihad-ı kalbi millete: Milletin gönül birliği 

11.Beyit:

İradesi güçlü bir adamın azmindeki kuvvet dünyayı (bile) döndürür; dayanıklı insanların ayak diremesinden cihan titrer.

Namık Kemal burada iradeli olmanın, dik durmanın birçok şeyi değiştirebileceğini vurguluyor.

Tedvir-i alem: Dünyayı döndürebilme

Mekinin kuvve-i azmi: Kuvveti başarıyı sağlamak

18.Beyit:

Hürriyet kavgası ateş dolu korku olsa da gam değildir; mert olan bir can  için gayret meydanından kaçar mı?

Pür ateş: Ateş dolu

Hevl: Korku

25.Beyit:

Zulm ile şiddet ile hürriyeti yok etmek mümkün değildir; eğer gücün yetebilirse biraz çabala insanın idrakını yok et.

Bidad: Zulüm, işkence

İdrak: Anlayış kabiliyeti

Muktedir: Gücü yetebilen

27.Beyit:

Ey hürriyetin güzel yüzü sen ne kadar büyülüymüşsün , senin büyüne kapılarak esirin olduk ancak esaretten de kurtulmuş olduk.

Efsunkar: Büyülü

Didar-ı hürriyet: Hürriyetin güzel yüzü

Hürriyet Kasidesi Yapı Özellikleri

Kasideler devlet büyüklerini övmek için yazılırdı. Ancak içerik olarak Hürriyet Kasidesi farklıdır. Burada hürriyet kavramı ön plana çıkarılır ve övülür. Hürriyet Kasidesi eski edebiyattaki kasidenin biçimsel özelliklerini korumaktadır. Yani bu kaside de ölçü ve kafiye eski edebiyatın devamıdır.

• Hürriyet Kasidesi 31 beyitten oluşmaktadır.
• Aruz vezniyle yazılmıştır.
• -Kafiye şeması aa, ba, ca şeklindedir.
• Nazım şekli kasidedir.

Hürriyet Kasidesi Dil ve Üslup

Hürriyet Kasidesi’nde Türkçenin yanından farsça kelimeler ve tamlamalar sıkça kullanılmıştır. Ancak buna rağmen dönemine göre daha anlaşılır bir dil kullanılmıştır.

Hürriyet Kasidesi Tema

Divan edebiyatında kullanılan temalar genellikle aşk, tabiat ve din olmuştur. Bu şiirle birlikte soyut bir kavram olan hürriyet ilk defa tema olarak kullanılmıştır. Bu bakımdan önemli bir yenilik olarak karşımıza çıkar Hürriyet Kasidesi.