Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler

“Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler“, metinlerin sınıflandırılması tablosunda öğreti metinler başlığında yer alan bir sınıflandırma olarak ele alınmaktadır.

Kişinin kendi yaşamıyla ilgili olan, hayatından izler taşıyan metinlere kişisel hayatı konu alan metin türleri denilmektedir.

Bu metin türlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Anı (Hatıra)
• Günlük
• Gezi Yazısı
• Biyografi
• Otobiyografi
• Mektup

Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler

Anı (Hatıra)

Bir kimsenin başından geçen ya da tanık olduğu olayları ve durumları belli bir zaman geçtikten sonra anlattığı yazı türüne “Anı” denir.

→ Yazılış amaçları içinde; hayat tecrübelerini paylaşmak, döneme ışık tutmak, yaşanan olayları açıklığa kavuşturmak, toplum değerlerini hatırlatmak yer almaktadır.

→ Anılar, olaylardan belli bir süre geçtikten sonra yazarın aklında kaldığı kadarıyla tarafsız bir bakış açısıyla yazıya dökülür.

→ Anılarını yazarken sanatçı mektup, günlük ve fotoğraf gibi belgelerden de yararlanabilmektedir.

→ Günlük konuşma diliyle ele alınan hatıralarda anlatım birinci ağızla yapılır.

→ İlk Türkçe metinler olan Göktürk Yazıtları aynı zamanda anı özellikleri de taşımaktadır.

→ Türk edebiyatında anı türünün ilk örneği olarak Babür İmparatoru Babür Şah’ın yazdığı Babürname adlı eser kabul görmektedir.

→ Türk edebiyatında bazı anı örnekleri:

Ziya Paşa – Defter-i Amal
Muallim Naci – Ömer’in Çocukluğu
Halit Ziya Uşaklıgil – Saray ve Ötesi – Kırk Yıl
Halide Edip Adıvar – Mor Salkımlı Ev – Türkün Ateşle İmtihanı
Yusuf Ziya Ortaç – Portreler, Bizim Yokuş
Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Zoraki Diplomat, Politikada 45 Yıl
Falih Rıfkı Atay – Çankaya
Şevket Süreyya Aydemir – Suyu Arayan Adam

Günlük (Günce)

Kişinin bir gün boyunca gördüklerini, yaşadıklarını, gün içinde hissettiklerini günü gününe yazdığı kısa ve samimi yazılara  günlük ya da günce denir.

→ Günlüklerdeki olayların ya da durumların günü güne yazıya aktarılması esastır.

→ Günlük olayların yanında yazarın kişiliği ve ruhsal durumu da aktarılır.

→ Roman, hikaye ve anı gibi başka türlerin içinde de günlüklere yer verilebilir.

→ Günlükler hisleri, duyguları anlatan içe dönük günlükler ve dış dünyadaki olayların anlatıldığı dışa dönük günlükler olarak iki başlıkta incelenebilir.

→ Birinci ağızla anlatımın yapıldığı günlükler tarih için birer belge niteliği de gösterir.

→ Türk edebiyatında ilk günlük örnekleri olarak padişahların günlük yaşamlarının kaydedildiği ruznameler kabul görür.

→ Tanzimat Dönemi’nde Direktör Ali Bey’in doğu gezisi sırasında yazdığı “Seyahat Jurnali” bu dönemde yazılmış ilk günlük olarak kabul edilir.

Nurullah Ataç: Günce, Gazi Günlüğü, Uçuş Günlüğü
Salah Birsel: Kuşları Örtünmek, Nezleli Karga
Falih Rıfkı Atay: Yolculuk Defteri
Tomris Uyar: Gündökümü, Sesler, Yüzler, Sokaklar
Cemil Meriç: Jurnal

Gezi Yazısı

Bir kişinin gezip gördüğü yerler hakkında bilgi vermesi, kültürlerini, geleneklerini, coğrafi zenginliklerini, insanların yaşam biçimini edebi bir üslup içerisinde yazıya dökerek anlatmasına gezi yazısı denir.

→ Gezi yazısında sadece görülen yerler değil aynı zamanda bölgenin yaşayışı, gelenekleri ve alışkanlıkları da dile getirilir.

→ Bu türün en önemli özelliklerinden birisi gözlem becerisidir.

→ Anlatımın birinci ağızla yapıldığı gezi yazılarında öyküleyici ve betimleyici anlatım ön plandadır.

→ Yazar anlatımda kendi düşüncelerine ve fotoğraflara da yer verebilir.

→ Dünya edebiyatında ilk gezi yazısı örnekleri arasında Heredotos, Marco Polo, İbni Batuda tarafından yazılan metinler kabul görür.

→ Türk edebiyatında ise Osmanlı Donanması komutanı Seydi Ali Reis’in Hindistan’dan Anadolu’ya yaptığı yolculuğu anlatan Mir’atül Memalik (Memleket Aynası) adlı eser gezi yazısı örneği olarak kabul edilir.

→ Edebiyatımızdan en önemli gezi yazısı örneği kabul edilen 10 ciltlik “Seyahatname” adlı eser 17. yüzyılda Evliya Çelebi tarafından yazılmıştır.

→ Avrupa’ya elçi olarak gönderilen bazı görevlilerin gittikleri yerler hakkında ayrıntılı bilgiler içeren kitaplarına “Sefaretname” adı verilir.

→ Edebiyatımızda en meşhur sefaretname Fransa’ya elçi olarak gönderilen Yirmisekiz Çelebi Mehmet’nin yazdığı “Fransa Sefaretnamesi”dir.

→ Tanzimat Edebiyatı’nda Ahmet Mithat Efendi’nin Avrupa’da Bir Cevalan adlı eseri gezi yazısı örneği olarak gösterilir.

→ Servet-i Fünun Dönemi’nde gezi yazısı olarak Cenap Şahabettin’in Hac Yolunda, Avrupa Mektupları gibi eserler dikkat çeker.

→ Cumhuriyet Dönemi’nde yazılan gezi yazıları:

Reşat Nuri Güntekin : Anadolu Notları
Attila İlhan: Abbas Yolcu
Afet İnan: Ankara-Samsun Arasında
Bedri Rahmi Eyüpoğlu: Canım Anadolu, Tezek
Haldun Taner: Düşsem Yollara Yollara
İsmail Habib Sevük: Tuna’dan Batıya
Falih Rıfkı Atay: Tuna Kıyıları
Ahmet Haşim : Frankfurt Seyahatnamesi

Biyografi

Sanat, edebiyat, bilim, siyaset, sinema vb. alanlarda ün yapmış, okuyucuların ilgisini çekecek kişilerin hayatlarının tarafsız bir şekilde belli bir sıraya göre anlatıldığı edebi türe biyografi denir.

→ Amaç kişini tüm yönleriyle tarafsız bir şekilde tanıtılmasıdır.

→ Biyografi yazılmadan önce yazar, kişi hakkında detaylı bir araştırma yapmalı, belge toplamalı ve kişinin yakınlarıyla konuşmalıdır.

→ Anlaşılır ve sade bir dili vardır.

→ Hayatı ilgi çekecek, okuyucu tarafından merak edilen kişilerin biyografisi yazılır.

→ Biyografide kişinin sadece hayatı değil, eserleri ve düşünceleri de kanıtlar, belgeler ve tanıklar yardımıyla aktarılır.

→ Biyografiler öncesinde “Tercüme-i hal” ismiyle anılmaktadır.

→ Yaşam öyküsü kronolojik bir şekilde anlatılır.

→ Biyografilerde öyküleyici anlatımdan yararlanılır.

→ Divan edebiyatında şairlerin hayatını içeren “Tezkireler” ilk biyografi örnekleridir.

→ Tezkirelerin ilk örneğini ise 15. yüzyılda “Mecalisü’n Nefais” adlı eseriyle Ali Şir Nevai vermiştir.

→ Ünlü bir kişinin hayatı roman gibi anlatılırsa buna biyografik roman denir. Oğuz Atay’ın “Bir Bilim Adamının Romanı” adlı eseri bu türe verilebilecek en iyi örneklerin başında yer almaktadır.

→ Dünya edebiyatında Plutarkhos verdiği eserlerle bu türün öncüsü olarak kabul görür.

→ Türk edebiyatında biyografi örnekleri:

Muallim Naci – Osmanlı Şairleri
Beşir Fuat – Victor Hugo
Mehmet Kaplan – Namık Kemal Hayatı ve Eserleri
Kenan Akyüz – Tevfik Fikret
Süleyman Nazif – Mehmet Akif
Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Atatürk
Rıfat Ilgaz – 1950 Sonrasında Hikayecilerimiz

Otobiyografi

Herhangi bir alanda tanınmış bir kişinin, hayatıyla ilgili dönemleri bütün ilginç yönleriyle geniş şekilde yazmasıyla oluşan eserlere otobiyografi denir.

→ Çeşitli alanlarda ün yapmış bir şahsiyetin kişiliklerini ve gözlemlerini yansıtmasıyla dönemin yansıtılması adına önemli bir türdür.

→ Otobiyografilerde kişi, doğumdan itibaren yaşamından anlatmaya değer olanları kaleme alır.

→ Yazar eserinde çoğu zaman kendisiyle birlikte aile ve tanıdıklarından bahseder.

→ Kişinin kendi hayatını ve düşüncelerini aktarırken tarafsız kalması zor olacağından bu eserler özneldir.

→ Yaşam öyküsü kronolojik bir çizgide dile getirilir.

→ Yazarın kendi yaşamını romanlaştırmasına otobiyografik roman denilir. Peyami Safa’nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı eseri otobiyografik roman örneğidir.

→ Orhan Kemal’in “Baba Evi” ve “Avare Yıllar” adlı eserleri de otobiyografik romana örnekleridir.

→ Türk edebiyatında otobiyografi örnekleri:

Abidin Dino – Kısa Hayat Öyküm
Şevket Süreyya Aydemir – Suyu Arayan Adam

Mektup

Bir düşünceyi, isteği, duyguyu başkalarına aktarmak ve haberleşmek gibi amaçlarla oluşturulan metinlere mektup denir.

→ Dönemin zihniyetini yansıtması bakımından önemli bir tür olan mektuplarda gönderici çevresindeki gözlemlerini, iç dünyasını ve düşüncelerini yansıtır.

→ Mektuplar doğal ve samimi bir üslupla yazılır.

→ Divan şairleri düz yazılarını ve mektuplarını topladıkları kitaplara “münşeat” adını vermişlerdir.

→ Edebiyat tarihimizde en meşhur mektup 1534 yılında Fuzuli’nin Kanuni Sultan Süleyman’a yazdığı Şikayetname’dir.

→ Edebiyatımızda mektup, Tanzimat Dönemi’nde tür olarak önem kazanmıştır.

→ Mektuplar yazılış amaçlarına göre dört başlıkta incelenir.

Özel Mektup: Daha önceden birbirlerini tanıyan kişilerin duygularını, hislerini, durumlarını birbirlerine anlatmak için yazdıkları mektup çeşididir.

Edebi Mektup: Sanatçıların ve düşünürlerin birbirlerine yazdıkları, sanat ve düşünce derinliği taşıyan mektuplardır. (Cahit Sıtkı Tarancı – Ziya’ya Mektuplar, Nazım Hikmet – Kemal Tahir’e Hapishaneden Mektupları)

Resmi Mektup: Devlet kurumlarının birbirleri arasında yaptıkları yazışmalar resmi mektup olarak adlandırılır.

İş Mektubu: Ticari işletmelerin, şirketlerin birbirleriyle ya da kişilerle yaptıkları yazışmalara iş mektubu denir.

Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler PDF + Video

Sizlere özel hazırlamış olduğumuz “Kişisel Hayatı Ele Alan Metinler” konu notlarını yukarıda tüm ayrıntısıyla aktardık. Böylelikle AYT Edebiyat hazırlığınızı yaparken bu konudaki tüm ayrıntılara en kolay anlatım tarzıyla ulaşabileceksiniz.

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Kişisel Hayatı Konu Alan Metin Türleri PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat Notları PDF