Yüksekçe bir noktada topluluk karşısında taklit ve güldürüye dayanarak çeşitli hikayeler anlatan kişiye meddah denir. Bir oyuncu tarafından güldürü unsurlarının ön planda tutularak ve taklitler yapılarak yapılan gösteriye ise meddah oyunu olarak adlandırılır.
Meddah Nedir?
Arapça “Medh” kelimesinden türetilen meddah sözcüğü öven, çok metheden (çok öven) anlamlarını taşır. Daha sonraları bir kişinin taklitler yardımıyla tek başına yaptığı güldürü gösterisine “Meddahlık” adı verilmiştir.
Meddah seyircilerin kendisini görebileceği yüksek bir yere sandalyesini yerleştirir ve anlattığı oyundaki kişileri tek başına canlandırarak taklit eder. Bu bakımdan meddahı, canlandırdığı tüm kişilerin özelliklerini kendi üzerinde toplayan bir oyuncu olarak ifade edebiliriz.
Anlatıcı, anlatacağı hikayeye başlamadan önce “Haak dostum Haak!” şeklinde seslenir ve hikayesine başlar. Gösterisinin sonunda ise izleyiciden özür dilenerek oyun sona erdirilir.
Meddah oyununda dekor yok denecek kadar azdır. Sahnede yalnızca bir sandalye ile oyuncunun elinde bir değnek ve mendil bulunur. Mendili oyun içerisinde kadın rolüne bürünmek, ses taklitleri yapmak için kullanan oyuncu; değneği ise tüfek, at, saz ve seyircinin dikkatini çekmek, gürültü olduğunda seyirciyi susturmak gibi amaçlarla kullanır.
Meddah Özellikleri
→ Meddah, seyircilerin görebileceği yüksek bir yere çıkarak gündelik yaşamdan, tarihten, efsanelerden ve masallardan konu edindiği olayları güldürü unsurlarıyla anlatır.
→ Anlatıcı diyalog, taklit, kişileştirme gibi tekniklere başvurarak hikayesine komedi özelliği kazandırır.
→ Meddah oyunu için tek kişilik bir tiyatro denilebilir: Tek bir kişi hem taklitler yapar hem de hikayesini anlatır.
→ Sahnede olan oyuncu tek başında birçok karakteri ses ve mimik taklitleriyle canlandırır.
→ Tek bir kişi etrafında şekillenen bir gösteri olduğundan meddahın çok yönlü bir yetenek sahibi olması gerekir.
→ Oyunda dekor son derece sınırlıdır. Oyuncunun oturduğu bir sandalye ile çeşitli taklitler sırasında yararlandığı bir mendil ve değnek dekor ya da aksesuar olarak değerlendirilebilir.
→ Herhangi bir metne dayanmayan bu geleneksel tiyatro, doğaçlama olarak sahnelenir.
→ Meddah oyunu halkın toplandığı alanlarda ve kalabalık kahvehanelerde oynanırdı. Halk tarafından oldukça sevilen bu oyun kendine her kesimden izleyici bulurdu.
Meddah Oyununun Kökeni
Doğu kültürlerinde hikaye anlatma geleneği çok eski dönemlere dayanmakla birlikte özellikle Türk kültürü derinlemesine incelendiğinde İslamiyet öncesinde de Türk toplumunda hikaye anlatma geleneğinin çok yaygın olduğu görülür. Tüm bunları düşündüğümüzde Türk halkı içinde meddah geleneğinin önemi daha rahatlıkla kavranabilir.
Günümüzde değişen kültür hayatı ve televizyonların evlere girmesiyle birlikte hikaye anlatma geleneği de yok denilecek kadar azalmıştır. Bundan nasibini alan geleneksel Türk tiyatrosu, günümüzde artık ramazan aylarında özel olarak oynanmaktadır. Ancak günümüzde bu tiyatro geleneğine benzeyen stand up geleneği kendine geniş bir hayran kitlesi bulmuştur.
Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ Meddah PDF / Slayt
⇒ 10.Sınıf Ders Notları
⇒ TYT Türkçe
⇒ AYT Edebiyat