Nefes Nedir? Özellikleri, Örnekleri, Nefes Şiir Türü

Dini tasavvufi halk şiiri geleneği içerisindeki nazım türlerinden birisi de “Nefes”tir. Bektaşi tarikatlarında özel bir ezgiyle okunan bu şiirler, tasavvuf düşüncesine dayanmaktadır. 

Nefes Nedir?

Bektaşi tarikatlarında vahdet-i vücud, tarikat ilkeleri ve Allah’a olan aşk olmak üzere tasavvufi konularda saz eşliğinde söylenen şiirlere nefes denir. Nefesler, ilahilerin Bektaşi-Alevi tarikatlarındaki karşılığı olarak kabul edilir.

Dini-Tasavvufi halk şiiri geleneğine ait olan nefesler genellikle vahdet-i vücud, Alevi-Bektaşi tarikatının ilkelerini ve Hz. Muhammed ve Hz. Ali’ye övgü konularını işlemiştir. Nefeslerde ayrıca Bektaşi tarikatının kurucusu Hacı Bektaş Veli’ye de ayrıca yer verilir. Şekil özellikleri olarak ilahiyle benzer nitelikler gösteren nefeslerin özellikleri ise şu şekilde sıralanabilir:

Nefes Özellikleri

→ Nefeslerde samimi, içten ve akıcı bir dil kullanılır.

→ Halkın anlayabileceği sade bir Türkçeyle yazılsalar da sahip olduğu tasavvufi özelliklerden dolayı az da olsa Arapça-Farsça dini terimleri yer almaktadır.

→ Hece ölçüsüyle yazılan nefeslerin az da olsa aruzla yazılmış örnekleri de mevcuttur.

→ Nazım birimi dörtlük olmakla birlikte genellikle dörtlük sayısı 3-7 arasında değişmektedir.

→ Hece ölçüsünün en çok 11,8 ve 7’li kalıplarıyla söylenir.

→ Kafiye şeması bakımından koşmalar gibi “aaab(abab), cccb, dddb, eeeb” şeklinde söylenir.

→ İlahiye benzer özellikler gösterir.

→ Kaygusuz Abdal ve Pir Sultan Abdal bu şiir türünün en güzel örneklerini vermiştir.

→ Dervişler; ilahide olduğu gibi ilahi aşk, bu yolda çekilen acılar, Allah’a ulaşma yolları, mürşide duyulan hayranlık, müritliğin adabı üzerine de nefesler düzenler.

→ Bektaşi tarikatına bağlı şairler tarafından söylenmiştir.

→ Biçim olarak daha çok koşmaya benzer. 

Nefes Örneği

Dost senün yüzünden özge 
Ben kıble-i cân bilmezem 
Pîrin hüsnüni severem
Bir gayr-ı îmân bilmezem

Bana derler ki şeyâtîn 
Senün yolını azdırur 
Ben şu zerrak sofulardan 
Gayrı bir şeytan bilmezem

Sofî-i sâlûs nedendür 
Hüsne münkir geçindügi 
Ne acep belâ gelüpdür 
Şu ki ben Hak’tan bilmezem

İnsân-ı kâmil ki dirler 
Mustafa’dur Murtaza’dur 
Dahi kim vardur cihanda 
Ben gayrı insan bilmezem

O şâh-ı hüsnün ışkuna 
Özümi vîrân kılmışam 
Kaygusuz Abdal’dur adum 
Cübbe vü kaftan bilmezem

Kaygusuz Abdal

Nefes PDF + Video

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Nefes Şiiri PDF Çalışma Kağıdı” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒  İlahi
⇒  Dini Tasavvufi Halk Şiiri
⇒ 10.Sınıf Ders Konuları
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat