Sagu Nedir? Sagu Özellikleri, Sagu Örneği

Sagu, “İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı”nın sözlü ürünlerini oluşturan şiir nazım biçimlerinden birisidir. Yuğ adı verilen cenaze törenlerinde okunan sagular, binlerce yıldır insanlar için önemli olan “ölüm” temasını içermektedir. Peki “Sagu Nedir?” ve “Sagu Özellikleri Nelerdir?”

Sagu Nedir?

İslamiyet öncesi Türk geleneklerinde “Yuğ” adı verilen cenaze törenleri sırasında ölen kişinin ardından duyulan üzüntünün dile getirildiği, kişinin kahramanlıklarının ve iyiliklerinin anlatıldığı şiirlere sagu denir. Bu şiirlerde genel olarak duyulan üzüntü dile getirilir ve ölen kişinin kahramanlıkları, yiğitliği ve fazileti abartılı bir şekilde anlatılırdı. Bu şiir geleneği İslamiyet sonrası dönem halk edebiyatında “Ağıt”, divan edebiyatında ise “Mersiye” adıyla anılmıştır.

Bu türde verilmiş en meşhur örnek ise “Alp Er Tunga Sagusu” olarak kabul görmektedir. Alp Er Tunga’nın ölümü üzerine duyulan üzüntüler bu şiirde dile getirilmiş; onun kahramanlığı, yüksek bilgi sahibi olması ve fazileti abartılı bir şekilde bu şiirde işlenmiştir. Bu sagudan da anlaşıldığı gibi Alp Er Tunga yaşadığı dönemde sevilen ve saygı duyulan bir beydir.

Sagu Özellikleri

→ Yuğ adlı törenlerde ölen kişinin arkasından duyulan üzüntüler konu olarak işlenir. Duyulan üzüntünün yanı sıra kişinin yiğitliği ve fazileti de dile getirilir.

→ Dil halkın anlayabileceği sadeliktedir.

→ Sözlü ürünler olduklarından söyleyeni belli değildir yani anonimdir.

→ Hecenin 7’li kalıbıyla söylenir.

→ Kafiye şeması koşuklarda olduğu gibi aaab, cccb, dddb… şeklindedir.

→ Nazım birimi dörtlüktür.

→ Bu şiirler de diğer türlerde olduğu gibi bir kopuz eşliğinde okunur.

→ İslamiyet sonrası halk edebiyatında “Ağıt”, divan edebiyatında “Mersiye” adını alır.

→ Bu dönemde diğer şiir türlerinde gelenek haline gelen redif ve kafiye bu şiirde de bulunur.

→ Sanatsallıktan uzak olan sagular samimiyet ağırlıklı söylenir.

→ İslamiyet öncesi sözlü dönem ürünleridir.

→ Bilinen en meşhur sagu, sözlü olarak yaşarken Karşgarlı Mahmut tarafından Divânu Lügati’t–Türk adlı esere eklenen “Alp Er Tunga Öldi mi?” şiiridir. 

Sagu Örneği

Erdi aşın taturgan
Yanlak yagıg katargan
Boynun tatup kadırgan
Bastı ölüm agtaru

Erdi aşın taturgan
Yanlak yagıg kaçurgan
Ograk susin kaytargan
Bastı ölüm ahtaru

Yağı ötın öçürgen
Toydın anı köçürgen
İşler üzüp keçürgen
Tegdi okı öldürü

Turgan ulug ışlaka
Tirgi urup aşlaka
Tumlug kadir kışlaka
Kodtı erig umduru

Sagu ve Koşuk Arasındaki Farklar ile Benzerlikler

Sagunun biçim olarak koşukla aynı olduğunu söyleyebiliriz.  Yani bu şiir türü de dörtlüklerle ve hece ölçüsüyle oluşturulmuştur. Kafiye şeması aynı olan iki türün yine aynı şekilde kopuz eşliğinde söylenir. Her iki türde yarım uyakla yazılmıştır.

İki türün arasındaki farklılıklara değinecek olursak şunları söyleyebiliriz: Her iki türün konusu birbirinden farklıdır. Sagu yuğ adlı törenlerde okunurken koşuk sığır törenlerinde ve şölenlerde okunurdu.

Sagu Video

Sagu PDF

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Sagu PDF Çalışma Kağıdı” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒  PDF / Slayt
⇒ 10.Sınıf Ders Konuları
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat