Satirik Şiir Nedir? Satirik Şiir Örnekleri ve Özellikleri

Toplumun veya kişilerin beğenilmeyen yönlerini açık ya da kapalı bir şekilde eleştiren, onların gülünç yönleriyle alan eden şiirlere “Satirik şiir” denir.  Aslında bu tür şiirlere Divan edebiyatında hicviye, Halk edebiyatında taşlama denilmektedir.

Satirik şiirlerin temelinde eleştirel bir tavır yatmaktadır. Özellikte toplum içinde önemli bir konumda bulunan şahsiyetler ve yöneticiler bu tür şiirlerde umursamazlık, mevki hastalığı ve çıkar sağlama gibi noktalarda bu tür şiirlere konu olmuştur. Çok eski bir mazisi bulunan satirik şiire Eski Yunan edebiyatında da rastlanmaktadır. Özellikle Eski Yunan’da Diogenes’ın satirik şiirleri dikkat çeker. Türk edebiyatında da eleştiri şiiri denildiğinde akla gelen ilk isim Nef’î olmaktadır. Nef’i’nin aynı zamanda ölümüne de neden olan Siham-ı Kaza adlı eseri bu konuda oldukça meşhurdur. Yine bulunduğu dönemdeki toplumuna bir eleştiri getirdiği Terkib-i Bent adlı eseriyle Bağdatlı Ruhi bu türde tanınan bir isimdir.

Her eleştirinin içinde öğretici bir yön bulunduğundan bu tür şiirleri didaktik olarak niteleyenler de olmuştur.

Satirik Şiirlerin Özellikleri

• Eleştiri şiirleri olarak bilinir.
• Toplumun ya da kişilerin kötü yönleri eleştirilir.
• İğneleyici bir üslup barındırır.
• Divan edebiyatındaki hicviye, Halk edebiyatındaki taşlamanın karşılığıdır.
• İlk örneklerini Yunan Diogenes vermiştir.
• Türk edebiyatında Nef’i’nin Siham-ı Kaza adlı eseri bu türde yazılan önemli eserlerdendir.
• Satirik şiirleri ince ve keskin bir zeka gerektirir. 

Satirik Şiir Örneği

Bana Tahir Efendi kelp demiş
İltifat, bu sözde zâhirdir
Mâliki mezhebim benim zirâ
İtikatımca kelp tâhirdir
Nef’î

Yukarıdaki dörtlükte kendisine hakaret eden Tahir Efendi’ye ince bir kalem oyunuyla karşılık veren Nef’i’nin bu şiiri son derece meşhur satirik şiirlerdendir.

Ayrıca Bkz -> ŞİİR TÜRLERİ