Serveti Fünun Şiiri

Galatasaray Lisesinde edebiyat öğretmeni olan Recaizade Mahmut Ekrem’in kendi öğrencilerini etkilemesi ve yönlendirmesi sonrasında ortak bir anlayış etrafında toplanan öğrencileri “Serveti Fünun” topluluğunu oluşturur. Biraz da dönemin siyasi ortamının etkisiyle toplumsal sorunlara kayıtsız kalan gençler, bireyin hayallerini, iç dünyasını ve kişisel özlemlerini şiirlerinde dile getirmişlerdir. “Serveti Fünun Şiiri” olarak adlandırılan bu dönemin edebiyatımızda önemli bir yeri bulunmaktadır.

Yaklaşık 5 yıl süren bu topluluk Türk şiirinde önemli değişimlere ve yeniliklere imza atmıştır. Özellikle Fransız Edebiyatı’ndan etkilenen gençler yüzyıllarca süren gelenekselleşmiş şiir kurallarını yıkmışlardır. Yaptıkları yeniliklerden dolayı bu gençlere “yeni edebiyatçılar” manasında “Edebiyatı Cedide” lakabı da takılmıştır.

Eserlerini yayımladıkları dergi olan “Serveti Fünun”dan dolayı tarihe bu adla geçen topluluktaki şairlerin başında Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin, Süleyman Nazif gibi isimler gelmektedir. Bu konuyla ilgili daha fazla bilgiye “Serveti Fünun” başlıklı makalemizden ulaşabilirsiniz.

Serveti Fünun Şiirinin Özellikleri

1) Türk şiirinde o güne kadar süren beyit hakimiyetine son vererek şiirde konu bütünlüğünü sağlamışlardır.

2) Batı’dan aldıkları sone, terza-rima gibi yeni şiir biçimlerini kullanmışlardır.

3) Divan şiirinde uzun yıllar tercih edilen müstezatı bozarak serbest hale getirmişlerdir.

4) Şiirde etkili olan parnasizm ve sembolizm akımlarından etkilenerek başarılı örnekler vermişlerdir.

5) Onlara göre şiir göze değil kulağa hitap ettiğinden “Kulak için kafiye” anlayışını benimsemişlerdir.

6) Şiirin dilini oldukça ağır, süslü ve anlaşılmaz hale getirmişlerdir. Şiir dilinde ahenge önem verdiklerinden uyum için yeni kelimeler türetmişlerdir.

7) Sembolizm akımının etkisiyle şiirsel musikiyi sağlamayı amaçlamışlardır.

8) Şiirler “Sanat için sanat” anlayışıyla yazılmıştır.

9) Şiirler aruz ölçüsüyle yazılmakla birlikte bir şiirde birden fazla aruz kalıbı da kullanılmıştır.

10) Arapça ve Farsça tamlamalara şiirde sıklıkla yer verilmiştir.

Serveti Fünun Şiir Örnekleri

Aşağıda yer alan “Elhan-ı Şita” isimli şiir Cenap Şahabettin tarafından yazılmıştır. Sembolizm akımının etkisinde kalan Cenap Şahabettin, kelimelerle kar yağışını şiirde resmetmeye çalışmış ve kar yağışını müzikal bir söylemle dile getirmeye çalışmıştır. Yine şiirin biçimine dikkat ederseniz farklı aruz kalıpları kullanılarak bazı bölümler uzun ve yavaş, bazı bölümler ise kısa ve hızlı bir şekilde görselleştirilmiştir. Bunun sebebi kar yağışının bazen şiddetlenmesi, bazen de yavaşça yağmasıdır. Şair bu durumu şiirde biçimsel olarak da canlandırmaya çalışmıştır.