Sıfatlar, Sıfat Nedir? Sıfat Örnekleri, Sıfat Çeşitleri

“Sıfat Nedir?” sorusunun cevabını vermeden önce şunu belirtmek isteriz ki Türkçenin dil bilgisi konusunun önemli başlıklarından birisi “Sıfatlar“dır. “Sözcük Türleri” arasında değerlendirdiğimiz sıfat konusu, ilkokuldan üniversite sınavına kadar birçok kademede karşımıza çıkmaktadır. Özellikle TYT Türkçe çalışan öğrencilerin bilmesi gereken “Sıfat Konu Anlatımı“nı en iyi şekilde ve anlaşılır örneklerle bu yazımızda bulacaksınız.

Sıfat Nedir? (Ön Ad Nedir?)

İsimleri renk, şekil, durum gibi farklı yönleriyle niteleyen ve onları sayı, işaret, belgisizlik, soru gibi çeşitli açılardan belirten sözcüklere sıfat denir. Sıfatlar varlıkları çeşitli özelliklerini niteleyip belirterek onları daha belirgin hale getirir.

Örneğin araba sözcüğünü ele alalım. Bir isim olan arabanın özelliğini ve durumunu karşı tarafa aktarmak için sıfatlardan yararlanırız. Ön adlar bu sözcüğün önüne gelerek “Kırmızı araba, pahalı araba, bozuk araba, iki araba” gibi durumlarla özelliklerini göstermemizi sağlar.

Sıfatların özellikleri Nelerdir?

→ Sıfatlar genellikle isimlerden önce gelir ve onlarla bir anlam ilgisi kurar.

→ İsmin önüne geldikleri için “Ön Ad” olarak da isimlendirilir.

→ Sıfatlar  tek başlarına bulunmazlar.

→ Sıfatlar genellikle çekim eklerini alamaz.

→ İsimlerden önce “bir” sözcüğü varsa o sözcükten önce sıfat bulunma olasılığı çok yüksektir.

Sıfatlar genel olarak niteleme ve belirtme sıfatları olarak iki başlıkta incelenir. Sıfat çeşitleri şu şekildedir:

Sıfat Türleri (Sıfat Konu Anlatımı)

A) Niteleme Sıfatı

Kavramları ve varlıkları durum, biçim, renk ve hareket bakımından özelliklerini göstererek niteleyen sıfatlardır. Niteleme sıfatını alan isim “Nasıl” sorusuna cevap verir. Niteleme sıfatları isimlerin kalıcı özelliklerini gösterir.

Çalışkan öğrenci, kırmızı kalem, mavi araba, yuvarlak silgi, sararmış yaprak, küçük çocuk, akıllı tahta…

Yukarıda verilen örneklerde “Kırmızı, mavi, çalışkan, yuvarlak, sararmış, küçük, akıllı” sözcükleri niteleme sıfatlarıdır. Niteledikleri sözcüklere “Nasıl” sorusu sorularak cevap alınabilmektedir.

B) Belirtme Sıfatları

 Belirtme sıfatları isimlerin öncesinde kullanılarak isimleri sayı, işaret, soru ve belgisizlik durumlarıyla belirtir. Belirtme sıfatları kendi içerisinde dört başlıkta incelenmektedir.

1. Sayı Sıfatı

İsimleri sayıları yönüyle belirten sıfatlardır. Sayı sıfatları da kendi içerisinde 4 başlıkta incelenir.

a. Asıl Sayı Sıfatı: Varlıkları ve isimlerin sayısını belirten sıfatlardır.

Belirttiği varlığın kaç adet olduğunu gösterir.

İsimlere sorulan “Kaç” sorusuna cevap verir. 

Asıl Sayı Sıfatı Örnekleri

Üç saat sonra gelecekti.

15 yumurta alabilir miyim?

İki ay sonra mezun oluyorum.

b. Sıra Sayı Sıfatı: Belirttiği kavramın ve varlığın sırasını belirtir.

İsimlere sorulan “Kaçıncı” sorusuna cevap verir. Sıra sayı sıfatı “-ncı, -nci, -ncu, -ncü” ekleriyle yapılır.

Sıra Sayı Sıfatı Örnekleri

Okulda yapılan futbol turnuvasında üçüncü sırayı biz aldık.

Kitabın beşinci sayfasında bu konudan bahsedilmiş.

Koridorun sağından ikinci kapıda Ahmet’i bulabilirsiniz.

c. Üleştirme Sıfatı: Belirttiği isme paylaşma, bölüşme anlamı katan sıfattır.

“Kaçar” sorusuna cevap verir. “-ar, -er, -şar, -şer” ekleriyle yapılır.

Üleştirme Sıfatı Örnekleri

Bu sınavda sıfat ve zamir konusundan altışar soru çıkacak.

Beşer lira ikramiye dağıtıldı.

d. Kesir Sayı Sıfatı: Belirtiği ismin oranını ve bütünün bir parçasını gösteren sıfattır.

Kesir Sayı Sıfatı Örnekleri

Bu sınavda sınıf yüzde yetmiş başarı gösterdi.

Öğle yemeğinde yarım ekmek yedim.

2. İşaret Sıfatı

Varlıkları işaret yoluyla yerini gösteren sıfatlardır. Başlıca işaret sıfatları şunlardır: Bu, şu, o, beriki, öteki, öbür…

örnekler

Bu masanın yerini değiştirin.

Öteki çocuğu da çağırın.

Öbür eve hırsız girmiş.

Dikkat! Bazı işaret sıfatları yer de bildirir. Yer bildiren bu sıfatlar “-daki / -deki” ekini alır.

Buradaki ağaçlar çok büyük.

3. Belgisiz Sıfatlar

Önüne geldikleri varlıkları ve kavramları tam ve kesin olarak belirtmeyen, isimleri belli belirsiz gösteren sıfatlardır.

“Hangi” sorusuna cevap verir.

Belgisiz sıfatların bazıları şunlardır: Bir, Birkaç, çok, birçok, bazı, tüm, her, bütün, hiçbir, herhangi bir, kimi, birtakım…

Örnekler

Tüm öğrenciler karnesini aldı.

Bazı insanlar kıymet bilmiyor…

Birçok soruyu yanlış yaptım.

Kimi sınıflar gürültü yapıyor.

Dikkat! “Bir” sözcüğü tek anlamına gelecek şekilde kullanılırsa sayı sıfatı, herhangi bir anlamına gelecek şekilde kullanılırsa belgisiz sıfat olur.

Türk edebiyatı dersine bir gün çalışmak yeterli olmaz.

Bir gün, bu dersten yüksek not alacağım.

Yukarıdaki örnekleri incelediğimizde “Türk edebiyatı dersine bir gün çalışmak yeterli olmaz.” cümlesinde “Bir” sözcüğü “tek” anlamına gelecek şekilde kullanıldığından dolayı sayı sıfatıdır. Yine yukarıda verilen “Bir gün bu dersten yüksek not alacağım.”  cümlesinde  ise “Bir” sözcüğü “herhangi bir” anlamına gelecek şekilde kullanıldığı için belgisiz sıfat olmuştur.

Eğer “Bir” sözcüğü  “Aynı” anlamına gelecek şekilde kullanılırsa da niteleme sıfatı olur.

Ahmet ile ben bir boydaydık. (Bu cümlede “bir” sözcüğü “aynı” anlama gelecek şekilde kullanılmıştır. Bu nedenle niteleme sıfatıdır.)

4. Soru Sıfatı

Soru sorarak isimleri belirten sıfatlardır. İsimlerin durumlarını, yerini, sayısını bulmamızı sağlayan sorular soru sıfatlarını oluşturur.

Dikkat! İsme getirilen soru sıfatlarının cevapları çoğunlukla sıfat olmaktadır.

Soru sıfatlarının bazıları şunlardır: Hangi, nasıl, kaç, kaçıncı, kaçar, ne kadar…

Soru sıfatı örnekleri

Hangi arabayı aldın?   Bu arabayı aldım.

Nasıl bir kazak arıyorsun?   Boğazlı kazak arıyorum.

Kaçıncı katta oturuyorsunuz?   Beşinci katta oturuyoruz.

Bu işten kaçar lira kazandınız?   Bu işten onar lira kazandık.

Adlaşmış Sıfat

Niteleme sıfatları bazen önündeki ismin düşmesiyle düşen ismi de karşılayacak şekilde kullanılabilir. Sıfat, ismin anlamını da üstünde taşır. Bu durumdaki sıfatlara “Adlaşmış Sıfat” denir.

Adlaşmış sıfat örnekleri

Yaşlı insanlar çok duygusal olur.

Yaşlılar çok duygusal olur.

Çalışkan öğrenciler sene sonunda ödüllerini alacaktır.

Çalışkanlar sene sonunda ödüllerini alacaktır.

Hastanede, doğan çocukları yoğun bakım ünitesine alıyorlardı.

Hastanede, doğanları yoğun bakım ünitesine alıyorlardı.  (Örnek)

Pekiştirme Sıfatları

Niteleme sıfatlarının anlamca güçlendirilmesiyle oluşan sıfatlara “Pekiştirme Sıfatı” denir. Bu sıfatı da bulmak için “Nasıl?” sorusu kullanılır.

Pekiştirme sıfatları iki farklı şekilde yapılır:

1) Sözcüğün ilk ünlüsüne kadar olan bölümüne “m, p, r, s” ünsüzleri getirilerek:

• Masmavi deniz
• Yemyeşil orman
• Yapayalnız adam

2) Sıfatların tekrar etmesiyle de pekiştirme yapılabilir:

• Çeşit çeşit bitkiler
• Zor mu zor sorular
• Kara kara bulutlar

Unvan Sıfatları

İnsan isimlerine eklenen saygı ve tanıtma sözcükleri “Unvan Sıfatı”dır ancak bu sıfatlar da niteleme ön adları olarak kabul görür.

• Öğretmen Kemal
• Direktör Ali Bey
• Sultan Selim

Küçültme Sıfatı

Sıfat olan sözcüklere getirilen “–ce, -cik, -mtırak, -msi” ekleriyle tam olmayan, tama yakın anlamı kazanan sıfatlara denir.

• Büyükçe koltuk
• Yeşilimtırak bir halı
• Güzelce bir ev
• Ekşimsi yoğurt

Kuralları Birleşik Sıfatlar

Sıfat tamlamalarının sonuna “-lı, -li, -lık, lik, -sız” eki getirilerek yapılır:

• Kırmızı başlıklı kız, geniş caddeli sokaklar, üç asırlık hikaye, beş parasız adam

Sıfat tamlamasında sıfatla isim yer değiştirilip isme iyelik eki (-ı, -i, -sı, -si) getirilerek birleşik sıfat yapılabilir:

• Kanadı kırık kuş (kırık kanat), diksiyonu güzel insan (güzel diksiyon), ekranı kırık telefon (kırık ekran)

View this post on Instagram

Sıfatlar konusunu karıştıranlar için hazırlamış olduğum tablo, konuyu unuttuğunuz ve karıştırdığınız her an açıp hızlıca bakmanıza katkı sunacaktır… . #YKS #TYT #Türkçe #TYTTürkçe #YKSTürkçe #AYTEdebiyat #DenizHoca #DilBilgisi #Edebiyat #YKS2021 #YKS2021Tayfa #KPSS2021 #sıfat #sıfatlar #dilbilgisi #sözcüktürleri #TürkçeÖğretmeni

A post shared by Deniz Hoca (@denizhoca_tde) on Sep 6, 2020 at 5:05am PDT

Sıfat Konu Anlatımı PDF + Video (Deniz Hoca)

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “TYT Türkçe Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Sıfat PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒  PDF / Slayt
⇒ 9.Sınıf Ders Konuları
⇒ Sözcük Türleri
⇒ TYT Türkçe Notları PDF
⇒ AYT Edebiyat Notları PDF