Bir duygunun, düşüncenin, olayların, durumların ya da hayallerin söz ya da yazı ile aktarımına anlatım denir. Eğer bu anlatım öncesinde bir hazırlık yapılarak ya da yapılmayarak sözlü bir şekilde dile getirilirse buna “Sözlü Anlatım” denir. Bu anlatıma dayanan çeşitli tartışma ve konuşma türleri ise “Sözlü Anlatım Türleri” olarak sınıflandırılmaktadır.
Sözlü anlatımın alanı oldukça geniştir. Bazen bir evde, sınıfta ya da sokakta; bazen de bir iş yerinde, topluluk önünde sözlü anlatım gerçekleştirilebilir.
Sözlü anlatım bir kişinin konuşması ya da birden fazla kişinin konuşması şeklinde gerçekleşebilir.
Sözlü Anlatım Türleri:
Sözlü Anlatım Türleri
Bir kişinin topluluk karşısında bir fikri anlatmak ve savunmak, o düşünceyi ya da inancı karşısındaki topluluğa aşılamak amacıyla yapılan konuşmalara “Söylev” ya da “Nutuk” denir.
→ Söylevlerin konularını genellikle toplumsal meseleler, milli konular oluşturmaktadır.
→ Toplumu ilgilendiren her şey söylevlerin konusunu oluşturabilir.
→ Milli günlerde, törenlerde toplanan kitleyi coşturmak ve bilgi vermek amacıyla söylevden yararlanılır.
→ Nutuk türünde konuşma yapan kişilere hatip denir.
→ Söylevlerin amacı bir düşünceyi açıklamak, topluluğu ikna etmek ve hareket geçirmektir.
→ Edebiyatımızda bu türün ilk örneği olarak “Göktürk Yazıtları” kabul görür.
→ Atatürk’ün Nutuk’u, edebiyatımızın en meşhur ve güçlü söylev örneğidir.
→ Dünya edebiyatında bu türün ilk örneklerini ise Latin edebiyatından Çiçero vermiştir.
Bilimsel, sanat, hukuk gibi birçok konuda alanında uzman bir kişi tarafından topluluk önünde bilgilendirici ve açıklayıcı konuşmalara “Konferans” denir.
→ Konferans sırasında kullanılan dil dinleyicilerin özelliklerine göre değişebilir.
→ Topluluk önünde bilgilendirici konuşmayı yapacak kişi alanında uzman bir kişi olmalıdır.
→ Konferans sonunda dinleyiciler konuşmacıya sorular sorabilir.
→ Konferanstan önce dinleyicilere konunun çerçevesi anlatılmalıdır.
Herhangi bir durumun, konunun ya da bir araştırma sonrasında elde edilen bilgilerin bir araya getirilmesiyle yapılan konuşmalara sunum denir.
→ Sunumun amacı bilgilendirme, bilgilerin güncellenmesi, anket ve araştırma sonuçlarının paylaşılmasıdır.
→ Sunumdaki cümleler kısa ve dikkat çekici olmalıdır.
→ Anlatım sıradan olmamalı ve konuşma sırasında belge, grafik, görsel gibi çeşitli materyaller kullanılmalıdır.
→ İyi bir sunum için öncesinde bir hazırlık gerektirir.
→ Sunum sonrasında dinleyicilerin soru sormasına izin verilmeli ve bu sorular yanıtlanmalıdır.
Daha önceden belirlenmiş herhangi bir konuda alanlarında uzman kişilerin bir mekanda dinleyici karşısında hazırlıklı olarak konuşma yaptıkları bilimsel toplantılara “Sempozyum” denir.
→ Genellikle bilimsel konuların ele alındığı sempozyumda uzman kişiler öncesinde belirlenmiş konunun tüm yönlerini dile getirir.
→ Öncelikle bir açılış konuşması yapılır ve konuşmacılar kendilerine verilen süre kadar konuşmasını yapar.
→ Ele alınan konunun yapısına ve konuşmacı sayısına bağlı olarak birden fazla oturum yapılabilir.
→ Konuşma sonrasında dinleyiciler soru sorabilir.
→ Konuşmacı sayısı en fazla 6 kişi olabilir.
→ Sempozyumu bir başkan yönetir.
→ Sempozyum sonrasında konuşmalar bir kitap haline getirilir.
→ Sempozyumun ciddi ve bilimsel yönü bulunur.
Geniş kitlelerin ilgisini çekebilecek kültür, bilim, siyaset, edebiyat vb. alanlardaki herhangi bir konu üzerinde bir başkan eşliğinde bir masa etrafında toplanan alanlarında uzman kişilerin izleyici önünde derinlemesine konuşmasına “Açık oturum” denir.
→ Amaç konunun derinlemesine ele alınması ve izleyicilerin konu üzerine düşünmesidir.
→ Açık oturum öncesinde büyük salonlarda gerçekleşirken bugün teknolojinin gelişmesiyle TV ekranlarında da yapılmaktadır.
→ Açık oturumlara en az 3, en fazla 6 konuşmacı katılır.
→ Tartışmayı başlatan, yönlendiren ve kontrol eden bir başkan bulunur.
→ Toplumu ilgilendiren herhangi bir konuda açık oturum yapılabilir.
→ Öncesinde ele alınacak konu belli olduğundan konuşmacıların hazırlıklı gelmesi kaliteyi artıran bir etkendir.
→ Konuşmalar eşit bir şekilde sırasıyla yapılır.
Herhangi bir bilimsel, sosyal, siyasi vb. konu hakkında kesin bir sonuca ulaşmaktan çok, çeşitli yönlerden aydınlatılması amacıyla izleyiciler önünde sohbet havası şeklinde yapılan konuşmalara “Panel” denir.
→ Toplumu ilgilendiren herhangi bir konu, bir başkan ve uzman kişiler tarafından ele alınır.
→ Amaç bir konuda kesin bir sonuca ulaşmak değil, dinleyicileri aydınlatmaktır.
→ Panelde konunun tartışılmasından çok resmiyetten uzak sohbet havası içinde bilgi alışverişi yapılması esastır.
→ Bir salonda kalabalık bir izleyici önünde yapılabileceği gibi günümüzde televizyon ve radyoda da yapılabilmektedir.
→ Panelde konuşmacı sayısı 3-6 kişi arasında değişmektedir.
→ Konuşmacılar dışında dinleyicilerin konuşması ya da soru sorması durumunda panel foruma dönüşür.
Toplumu ilgilendiren bir konuda ve bir başkanın eşliğinde 3 ile 6 arasındaki katılımcının yanı sıra dinleyicinin de sorularıyla ve düşünceleriyle yapılan tartışmalara “forum” nedir.
→ “Forum” sözcüğünün kökeni Eski Roma’da şehir yönetimiyle ilgili halk toplantılarına dayanır.
→ Dinleyicilerin de konuşması ve soru sormasıyla forum, panel ve açık oturumdan ayrılır.
→ Toplumu ilgilendiren herhangi bir konu forumda ele alınabilir.
→ Amaç bir sonuca varmak değil, ele alınan konunun tüm yönlerini ortaya koymak ve bu şekilde dinleyicilerin konu üzerinde fikir sahibi olmasıdır.
→ Forumlar geniş bir salonda ve 3-6 katılımcıyla birlikte bir başkan eşliğinde yapılmaktadır.
→ Forumu yöneten bir başkan vardır.
Herhangi bir konuda alanında uzman kişiler tarafından dinleyicilere bilgi vermek amacıyla yapılan toplantılara seminer denir.
→ Seminerler bir sunum şeklinde de yapılabilir.
→ Seminerin konucu önceden belirlenir ve sunum için öncesinde bir hazırlık yapılır.
Herhangi bir konuda zıt görüşlere sahip kişilerin bir araya gelerek konuyu derinlemesine incelemek, kendi görüşlerini kanıtlamak ve karşı tarafın tezlerini çürütmek amacıyla yaptıkları tartışmalara münazara denir.
→ Münazaralarda amaç doğruyu savunmak değil kendi tezini savunup geliştirmek ve karşı tarafın tezini çürütmektir.
→ Ele alınan konu gruplar tarafından bir jüri önünde tartışılır.
→ Münazarada her şey konu olarak seçilse de daha çok güncel, sosyal ve siyasi konular tercih edilir.
→ Tez ve antitezi savunan iki grup bulunur ve bu gruplar en fazla 4 kişiden oluşur.
→ Tartışmalar bir başkan tarafından yönetilir.
→ Her konuşmacı konuşmasından sonra jüri tarafından puanlandırılır. Tartışma sonrasında puanlar toplanır ve kazanan grup ilan edilir.
→ Münazaralarda konular öncesinde belirlenir ve belli bir hazırlık aşaması gerektirir.
Sözlü Anlatım Türleri PDF + Video
Sizlere özel hazırlamış olduğumuz “Sözlü Anlatım Türleri” konu notlarını yukarıda tüm ayrıntısıyla aktardık. Böylelikle AYT Edebiyat hazırlığınızı yaparken bu konudaki tüm ayrıntılara en kolay anlatım tarzıyla ulaşabileceksiniz.
Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.
Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Sözlü Anlatım Türleri PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ TYT Türkçe
⇒ AYT Edebiyat Notları PDF