Tanzimat Dönemi Edebiyatında Gazetecilik (Tanzimat Dönemi Gazeteleri)

Osmanlı Devleti’nde ilk gazete örnekleri Tanzimat döneminde verilmiştir. Batı’da büyük bir yer tutan gazetenin Türk edebiyatına girmesiyle birlikte edebiyatın çehresi de hızlı bir şekilde değişmeye ve gelişmeye başlamıştır. Bu nedenle edebiyat ve kültür hayatının geliştirilmesinde, edebiyatın halka ulaşmasında gazetelerin büyük bir önemi vardır.

Gazeteler sadece günlük olayların halka duyurulması amacıyla kullanılmamıştır. Aynı zamanda icra edilen edebi eserler ve fikirler gazeteler yoluyla okuyucuya ulaştırılmıştır. Deneme, makale, eleştiri, fıkra gibi birçok edebi türün ilk örnekleri de gazeteyle birlikte verilmeye başlanmıştır. Aynı zamanda halka hitap edilmesi amaçlanan gazeteler yoluyla dilde de sadeleşme hareketlerinin ilk adımları atılmıştır. Gazeteciliğin Türk edebiyatına dahil olması ve yaygınlaşması uzun bir süreç içinde gerçekleşmiştir. İlk gazete devlet tarafından 1831 yılında çıkarılmıştır. İlk özel gazete ise resmi gazeteden yaklaşık 30 yıl sonra yani 1860 yılında Şinasi ve Agah Efendi tarafından çıkarılmıştır.

Tanzimat döneminde çıkarılan gazeteleri resmi ve özel gazeteler olarak sınıflandırabiliriz.

Tanzimat Dönemi Gazeteleri

Resmi Gazeteler

Takvim-i Vekayi (1831)

Türk edebiyatında çıkarılan ilk gazete olarak kabul gören resmi gazetedir. Resmi ilanların yanı sıra devletle ilgili güncel gelişmeler de yer almaktaydı. Haftalık olarak çıkartılan gazete kesintili de olsa Cumhuriyet’e kadar devam etmiş ve daha sonra Resmi Gazete adıyla çıkarılmaya başlanmıştır.

Ceride-i Havadis (1840)

Yarı resmi gazete olarak İngiliz Churchill tarafından 1840 yılında çıkarılmaya başlanmıştır. Bu gazetede ilim ve edebiyat hakkında da yazılar yer almıştır. Dünya edebiyatından örnek eserler de Ceride-i Havadis’de yayımlanmıştır. Gazete ancak 1864 yılına kadar yayında kalabilmiştir.

Özel Gazeteler

Tercüman-ı Ahval (1860)

Şinasi ve Agah Efendi tarafından 1860 yılında çıkarılmıştır. Türk edebiyatındaki ilk özel gazete olarak kabul edilir. İlk özel gazete olmanın yanında kültür ve edebiyat hayatına getirdiği heyecan ve yeniliklerle de dikkat çekmiştir. Gazetede Şinasi ve Ziya Paşa’nın makaleleri büyük bir dikkatle takip ediliyordu. Bir ara Ziya Paşa’nın bir yazısı nedeniyle kesintiye de uğramıştır. Bu Türk basın tarihinde ilk sansür olarak tarihe geçmiştir. Gazete ancak 6 yıl çıkarılmış ve 1866 yılında yayından kaldırılmıştır.

Tasvir-i Efkar (1862)

Türk edebiyatında çıkarılan ikinci özel gazetedir. 1862 yılında Şinasi tarafından çıkarılan gazeteyi daha sonra Namık Kemal çıkarmaya devam eder. İlk özel gazete gibi Tasvir-i Efkar’ın da Türk kültür, siyasi ve edebiyat hayatında büyük bir önemi vardır. Özellikle Şinasi’nin yazdığı siyasi yazılar bu dönemde dikkat çekmiştir. Şinasi gibi Namık Kemal de yazıları yüzünden yurt dışına kaçmak zorunda kalınca gazeteyi Recaizade Mahmut Ekrem çıkarmaya devam etmiştir.

Muhbir (1866)

Ali Suavi tarafından 1866 yılında çıkarılmaya başlanan özel gazetedir. Sadece Türkçe değil; Fransızca, Arapça, Almanca ve İngilizce de yayımlanmıştır. Siyasi yazılarından dolayı gazete kapatılmıştır.

Hürriyet (1868)

Namık Kemal ve Ziya Paşa tarafından 1868 yılında çıkarılmaya başlanmıştır. Bir diğer özelliği ise yurt dışında çıkarılan ilk Türk gazetesi olmasıdır.

İbret (1870)

Ahmet Mithat Efendi tarafından 1870 yılında çıkarılmaya başlanmıştır. Daha sonra Namık Kemal tarafından yazı yazılmaya başlanan gazete Namık Kemal’in “Vatan Yahut Silistre” adlı tiyatrosu nedeniyle kapatılmıştır.

Tercüman-ı Hakikat (1878)

Ahmet Mithat Efendi tarafından 1878 yılında çıkarılmaya başlanmıştır. Tanzimat döneminde çıkarılan gazetelerin arasında en uzun ömürlü olanlarından biridir.

Tanzimat Dönemi Gazetelerinin Listesi

• Takvim-i Vakâyı (1831)
• Ceride-i Havadis (1840)
• Vakayı-i Tıbbiye (1850)
• Tercüman-ı Ahval (1860)
• Tasvir-i Efkâr (1862)
• Ayine-i Vatan (1866)
• Muhbir (1866)
• Terakki Gazetesi (1868)
• Basiret (1869)
• Mümeyyiz (1869)
• İbret (1870)
• Musavver Gazetesi (1872)
• Devir-Bedir (1872)
• Vakit (1875)
• Tercüman-ı Hakikat (1878)
• Mizan Gazetesi (1886)
• İkdam (1894)

Tanzimat Dönemi Gazeteleri PDF + Video (Deniz Hoca)

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “AYT Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Tanzimat Döneminde Gazetecilik PDF Çalışma Kağıdı” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ Tanzimat Edebiyatı
⇒ TYT Türkçe Notları PDF
⇒ AYT Edebiyat Notları PDF