Tevfik Fikret

Düşünceleri ve fikirleri ile birçok kişiyi etkileyen Tevfik Fikret hayatı boyunca zorluklarla mücadele etmiş bir şairimizdir. Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma sürecinde yetiştiği için büyüdüğü ortam kendisine birçok şey kazandırmıştır. 

O dönemin baskıcı tutumundan kaçmak için Avrupa’ya gitmiş, orada eğitim almış ve edebiyatımızın Batılılaşmasında büyük pay sahibi olmuştur.

Tevfik Fikret kimdir dersek 24 Aralık 1867’de İstanbul’un Kadırga semtinde doğmuş, Mehmed Tevfik adını almıştır. 12 yaşında annesini hac dönüşü kolera sebebi ile kaybetmiş, öksüz kalmıştır. Babası Arabistan’a sürgüne gönderilir, 19 yıl orada kalır ve bir daha haber alınamaz. Babasının orada öldüğü söylenir. Recaizade Ekrem, Muallim Naci gibi öğretmenlerden eğitim aldı. Şiir yazmaya lise yıllarında başladı. ‘Mirsad’ dergisinin yaptığı şiir yarışmasında birinci olunca adını duyurmayı başardı. Edebiyat dünyasının önde gelenleri ondaki cevheri görebiliyordu.  Bunun ardında Türkçe öğretmenliğine atandı. İyi bir dönem sürerken devletin maaşlarda indirim yapmasına tepki olarak okuldan ayrıldı.

Devlete karşı tutumu, haksızlığa gelememesi ve dürüstlüğü Tevfik Fikret biyografisi altında uzun uzun anlatılabilir. Görevi bıraktıktan sonra Recaizade Ekrem onu Ahmet İhsan’la tanıştırır. Ahmet İhsan bilim dergisi olan Servet-i Fünun’un sahibidir. Öğretmeninin isteği ile dergiyi edebiyat dergisi olarak çıkarmaya başlarlar. Tevfik Fikret ismi ile yayınlarını sürdürür. Tevfik Fikret edebi kişiliği burada gelişir ve ağdalı dilin olduğu, karamsar topluluk olan Edebiyat-ı Cedide adı altında toplanırlar. Halit Ziya, Cenap Şahabettin, İsmail Safa, Samipaşazade Sezai, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit, Ahmet Şuayp gibi isimler bu toplulukta yer alır. Önceleri siyasi eylemden uzak görüntü sergileyen bu topluluk kısa bir süre sonra siyasi olaylara katılmaya, devlete yönelik eleştiriler yapmaya başlar ve göze batar. Tevfik Fikret 2-3 kez gözaltına alınır. Bir süre inzivaya çekilmeyi düşünür. 1900 yılında ‘Rubab-ı Şikeste (Kırık Saz)’ı yayımlar ve ilgi odağı olur. Ertesi yıl bazı sorunlardan sonra topluluktan ayrılır. Dergi saha sonra kapatılır, topluluk dağılır. 

Üst üste gelen olaylar ve babasını kaybetmesi Tevfik Fikret’i çok yorar. Kadırga’da ki konağı satıp, kendine başka bir yerde ev yaptırır. Eşi ve çocukları ile yerleştiği bu eve Aşiyan(yuva) adını verir. Tevfik Fikret evi günümüzde müze olarak hizmet vermektedir.

Aruz ölçüsünü çok iyi kullanmış olup konuşma diline yaklaştırmıştır. İlk çocuk şiiri ‘Şermin’i yazmıştır. Edebi hayatının ilk döneminde parnasizm etkisinde kalmıştır. Sanat için sanat anlayışı daha sonra toplum için sanat şeklinde değişim göstermiştir. Uygarlık ve özgürlük kokan şiirlerinde sone ve terzarima nazım şekillerini kullandı. İlk dönemlerde şiir dili çok ağır olan Fikret’in Şermin haricindeki tüm şiirleri aruz ölçüsüyle yazışmıştır. Tevfik Fikret eserleri edebiyatımızın en önemli eserleri arasında yer almaktadır.

• Rübab-ı Şikeste ( Kırık Saz ) ( 1900)
• Tarih-i Kadim ( 1905)
• Haluk’un Defteri (1911)
• Rubabın Cevabı (1911)
• Şermin (1914)
• Hasta Çocuk
• Sis
• Millet Şarkısı
• Doksan Beş’e Doğru
• Hanı Yağma
• Balıkçılar
• Haluk’un Çocukluğu
• Rubab-ı Cevab
• Bir İçim Su