Toplumsal Gerçekçi Eserler ve Özellikleri, Toplumcu Gerçekçi Sanatçılar

Türk Edebiyatı’nda toplumcu gerçekçi ya da toplumsal gerçekçi eserler Cumhuriyet’in ilk dönemlerinde genellikle hikaye türünde; 1950’li yıllardan sonra özellikle roman türünde ön plana çıkmaya başlamıştır.

Bazı kaynaklarda sosyal gerçekçiler olarak da adlandırılmaktadır. Bu tarz eser veren sanatçılar gözlemledikleri gerçekleri kendi düşünceleri etrafında yorumlarlar ve sorunları ortaya koymaya çalışır. Bu yönleriyle realist yazarlardan ayrılmaktadırlar. Toplumcu gerçekçi olarak nitelediğimiz eserlerin ilk örneklerini verenler arasında Sadri Ertem, Sabahattin Ali ve Reşat Enis gibi isimler yer almaktadır.

Uzun bir süre İstanbul’u anlatan edebiyatımız Milli Edebiyat ile birlikte Anadolu’ya yönelmeye başlamıştır. Cumhuriyet döneminde de köy yaşamını anlatan eserler yazılmıştır. Toplumcu gerçekçi yazarlarla birlikte  “Köy romancılığı” da köy yaşamından ziyade köylülerin yaşadığı sıkıntılar üzerine yoğunlaşmaya başlamıştır. Köy Enstitülerinde okuyan yazarların gözünden köyler romanlarda işlenmiş ve sorunlar daha gerçekçi bir şekilde ortaya konulmaya başlanmıştır. Özellikle Fakir Baykurt’un Yılanların Öcü adlı romanı bu konuda dikkat çeken eserlerin başında yer almaktadır.

Toplumsal gerçekçi yazarlarda “Sanat toplum içindir” anlayışı ön plana çıkmaktadır. Yazarlar üstlerinde bulundurdukları sosyal sorumluluklarını eserleriyle yerine getirmeye çalışırlar. Toplumcu gerçekçi sanatçılar için sanattan ziyade bazı düşüncelerin eserlerde aktarılması daha önemlidir. Genellikle şu konular işlenmiştir: Köylünün yaşadığı sıkıntılar, işçi sınıfı, büyük şehirlere göçler, geçim sıkıntısı…

Toplumcu Gerçekçilerin Özellikleri

• Sanat toplum içindir anlayışına sahiptirler.
• Sanattan ziyade ideoloji önemlidir.
• Toplumsal sorunlar eserler yoluyla dile getirilmiştir.
• Daha çok köylünün yaşadığı sıkıntılar dile getirilmiştir.
• Roman ve hikayelerde yerel söyleyişler dikkat çeker.
• Amaç belli konularda halkı aydınlatmaktır.

Toplumcu Gerçekçi Sanatçılar

Sabahattin Ali

Yaşar Kemal

Kemal Tahir

Orhan Kemal

Fakir Baykurt

Aziz Nesin

Rıfat Ilgaz

Ayrıca Bkz -> Cumhuriyet dönemi Türk Edebiyatı