Yüklemin Türüne Göre Cümleler

Bir cümle oluşturulurken en önemli öge olarak karşımıza yüklem çıkmaktadır. Yüklemler kelime olarak isim ya da fiil olabilmektedir. İşte “yüklemine göre cümleler” konusunda dikkat etmemiz gereken nokta da yüklemin isim mi yoksa fiil mi olup olmadığına bakmaktır. 

Yüklemin Türüne Göre Cümleler

Türkçemizle kurduğumuz cümleler, yüklemlerinin türüne göre isim ve fiil olmak üzere iki başlıkta incelenmektedir.

A) İsim Cümlesi

İsim cümleleri, yükleminin isim ya da isim soylu sözcükten oluştuğu cümlelerdir. İsimler normalde eylem bildirmeyeceğinden yüklem olamazlar ancak ek-fiil aldıklarında yüklem görevinde kullanılabilirler.

İsim cümlesi örnekleri

• Dikkatli olmanız gereken nokta sağlıktır.

(Bu cümlede dikkat edilirse yüklem olarak kullanılan sözcük isim olan sağlıktır. Ancak “Sağlık” sözcüğüne ek-fiil getirilerek yüklem olması sağlanmıştır. Dolayısıyla bu cümle isim cümlesidir.

UYARI: Bazı isim cümlelerinde ek-fiil kullanılmayabilir.

• Onda bu renk boyalar var.

(İsim olan “Var” yüklem olarak kullanıldığından bu cümle isim cümlesidir ancak “Var” sözcüğü “varmak” şeklinde fiil olarak kullanılsaydı o zaman fiil cümlesi olurdu.)

• Dün akşamdan beri çalıştığımız için ölü gibiyiz şimdi.
• Bunları başımıza bela eden sensin.
• Pazardan sonra sokaklar kir içindeydi.
• Bunlar ders çalışmamamızın sonucuydu.
• Eski köyümüzden gelen bir misafirimizdi.

UYARI 2: İsim cümlelerinde yalnızca isimler değil sıfat, zarf, edat ve fiilimsiler de yüklem görevinde kullanılabilir.

• Yaptığınız ödevler hani? (Edat)
• Size iyi gelecek şey sevmektir. (İsim fiil)
• Bunları uzun yıllar araştıran benim. (Zamir)
• O zamanlar favori sporum yüzmekti. (İsim fiil)
• Beni yıllarca taşıyan eski arabamdı. (Sıfat tamlaması)

UYARI 3: İsim cümlelerinin olumsuzu “değil” sözcüğü ile yapılır.

• Çok beğendiğim bir şarkıydı.
• Çok beğendiğim bir şarkı değildi.
• Dünyanın gözü bu ilçedeydi.
• Dünyanın gözü bu ilçede değildi.

B) Fiil Cümlesi

Çekimlenmiş bir fiilin yüklem olarak kullanıldığı cümleler “Fiil cümleleri” olarak adlandırılır. Fiiller cümle içinde haber ve dilek kipleriyle çekimlenerek yüklem görevinde kullanılabilir. 

Fiil cümlesi örnekleri

• Bugün Bursa’ya varacağım.

“Var-mak” fiili gelecek zaman eki olan (-acak, -ecek) ve birinci teklik şahıs ekiyle çekimlenerek yüklem olmuştur.

• Maçın sonunda kazanan bizim takım olmuştu.

Ol-mak fiili duyulan geçmiş zaman eki (-muş) ve geçmiş zamanın hikayesiyle (-tu) çekimlenerek yüklem olmuştur.

• Çatıdan ayak sesleri geliyor.

Gel-mek fiili şimdiki zaman ekiyle (-yor) çekimlenerek yüklem olmuştur.

• Artık ders çalışmalıyım.
• Günümüzde birçok insan işsiz kalmıştı.
• Yürürken konuşmayı sevmiyordu.
• Akşamları yalnız kalmayı tercih ediyordu.
• Sınava çok çalışarak hayallerini gerçekleştirdi.

NOT: Fiil cümlelerinin olumsuzu “-me, -ma” ekiyle yapılır.

• Bugün okula geleceğim/gelmeyeceğim.
• Takımın yenilgisini sahadaki oyuna bağlamalıyız/bağlamamalıyız.

Yüklemin Türüne Göre Cümleler PDF + Video

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Cümle Çeşitleri PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ Cümle Türleri PDF / Slayt
⇒ Yüklem Nedir?
⇒ 10.Sınıf Ders Notları
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat